«Noshir» 2019 iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

328 
keng jamoatchilik, shu jumladan, geograflar oldiga ham qator masalalarni 

ko‗ndalang qo‗ymoqda.

Umuman, atrof-muhitning o‗ta ifloslanib borishi, insonning tabiat ustidan 
cheksiz hukmronligi inson ekologiyasi, qolaversa, u bilan bog‗liq kasalliklarning
yer yuzida tarqalish sabab va qonuniyatlarini tadqiq etuvchi tibbiyot geografiyasi 
oldiga yangidan-yangi muammolarni qo‗ymoqda.
Fan va texnikaning jadal taraqqiyoti, insonning tabiatga bo‗lgan ta‘sirining 
to‗xtovsiz ortib borishi va shu tufayli tabiiy muhitda yuz berayotgan qator salbiy
o‗zgarishlar inson salomatligiga sezilarli ta‘sir ko‗rsatmoqda. Tabiiy muhitning 
ifloslanishi, shaharlashuv jarayoni, aholining shaharlarda o‗ta tig‗iz joylashuvi,
ijtimoiy muhitdagi salbiy o‗zgarishlar kishilarda qadim zamonlarga xos va mos 
bo‗lmagan asab va boshqa turdagi kasalliklarning paydo bo‗lishiga sabab
bo‗lmoqda. 
Shaharlashuv (urbanizatsiya) jarayonining jadallashuvi o‗z navbatida havo,
suv va tuproqning ifloslanishi kabi muammolarni keltirib chiqarmoqda. Shu bilan 
birga hozirgi vaqtda shaharlar kishilar ruhiy holatiga salbiy ta‘sir ko‗rsatuvchi
shovqin markazlari bo‗lib kelmoqda. Yer sharidagi 


eng shovqinli shahar
Rio-de 
Janeyro bo‗lib, uning o‗rtacha shovqin darajasi 85 dB ga teng. Shovqin asab tizimi,
eshitish a‘zolari va yurak faoliyatining buzilishiga sabab bo‗luvchi asosiy manba 
sifatida bugungi kunda, ayniqsa, yirik sanoat va aholi o‗ta zich shaharlarda
yuqoridir. Urbanizatsiya jarayonining rivojlanishi, shaharlarning yiriklashuvi, 
ulkan aglomeratsiya, konurbatsiya va megapolislarning vujudga kelishi, ishlab
chiqarishning yuqori darajada mujassamlashuvi va boshqa hayotiy jarayonlarning 
jadallashuvi bunday muhitda kishilarning yashashlari uchun juda katta
noqulayliklar tug‗diradi. Odatda, yirik shaharlarda kishilarning qon bosimi yuqori 
bo‗ladi, ular orasida asab tarangligi hollari tez-tez uchrab turadi. Bunday sharoitda
o‗ziga xos xastaliklar vujudga keladiki, uni olimlar ―urbanit‖ deb ham nomlashadi. 

---

---