«Noshir» 2019 iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

75 
mumkinki, iqtisodiy geografiya fanini «iqtisodiy» qiluvchi asos ham aynan 

hududiy ishlab chiqarish majmualaridir. Zero, ular ikki kara ikki to‘rt emas, besh

bo‘lishini ta‘minlaydi. 
Bu nazariyaning ahamiyati ayniqsa, mamlakat xalq xo‘jaligini
boshqarishdagi hududiy tamoyildan to‘g‘ri foydalanishda yaqqol ko‘zga 
tashlanadi. Darhaqiqat, mamlakatimiz milliy iqtisodiyotini hozirgi qayta qurish
davrida hududiy dasturlarni keng joriy qilish nihoyatda muhimdir. Hududiy 
dasturlash tarmoqlar asosida boshqarishga qaraganda mahalliy tabiiy-ekologik,
ijtimoiy-iqtisodiy sharoitlarni hamda shu joyning atroflicha rivojlantirish 
imkoniyatlarini har tomonlama hisobga oladi.
Bu haqda va, xususan, tarmoqlar bo‘yicha boshqarishdagi ayrim 
kamchiliklarni Chirchiq shahri xo‘jaligi misolida ko‘rsa bo‘ladi. Ma‘lumki, bu
shaharda o‘tmishda mahalliy sharoit, iqtisodiy va tabiiy-geografik o‘rin hisobga 
olinmaganligi sababli yangi sanoat korxonalarini joylashtirish salbiy ekologik
oqibatlarga olib keldi. 
Hududiy ishlab chiqarish majmualari mavzusini o‘rganishda mahalliy
misollariga murojaat qilish foydalidir. Masalan, Mirzacho‘l yoki qarshi dashtini 
o‘zlashtirish asosida vujudga kelayotgan majmualar to‘g‘risida fikr yuritish
mumkin. Ushbu hududiy majmualar o‘zlarining ixtisoslashuviga ko‘ra agrosanoat 
majmuasi ekanligini anglash zarur. Shuningdek, keyingi yillarda agrosanoat
majmualarini ishlab chiqarishni hududiy tashkil etishdagi yangi bosqich sifatida 
shakllanishining katta ijtimoiy-iqtisodiy ahamiyatga ega ekanligini ham ko‘rsatish
kerak. Avvalambor, bu samaradorlik xomashyo va yarim mahsulotni bir joydan
ikkinchi joyga olib borish uchun sarf etiladigan transport xarajatlarning qisqarishi,
ishlab

chiqarish

chiqindilari 
asosida
boshqa

tarmoqlarning

(jumladan, 
chorvachilikning) rivojlanishi va eng muhimi qishloq bilan shaharlar o‘rtasidagi
tafovutlarni qisqartirishda o‘z aksini topadi. 

---

---