Nuraliyeva Xafiza Otayevna, Qodirova Dildora Ergashevna, Fayzullayeva Zamira Raxmatovna

Oyoq kafti gumbazining shakllanishi. Bola hayotining birinchi yilidan 
boshlab oyoq kafti gumbazi (tovoni) shakllana boradi. Oyoq kafti gumbazining 
rivojlanishiga qarab-to‗g‗ri shakllangan, yassilashishga moyil va yassi bo‗ladi. 
Tovon shaklini aniqlash uchun tovon qismini kaft qismi bilan bog‗lovchi 
oraliqqa va uning kengligiga ahamiyati beriladi. Buning uchun har xil 
bo‗yoqlardan foydalanib, uning izini olish mumkin (plantografiya): tekshiriluvchi 
oyog‗ini bir yarim xlorli temir birikmasining 1% suvdagi eritmasi bilan namlangan 
mato ustiga qo‗yadi so‗ng 0,5% tanining spirtdagi eritmasi bilan namlangan 
qog‗oz ustida turadi. Bunda bola butun og‗irligini tekshirilayotgan oyog‗iga solishi 
kerak. Olingan shakl quritilib, tegishli belgilar qo‗yilgach, tahlil qilinadi. Shakli 
tushgan tovonning kengligi (a), tovoning perpindikuryal kengligiga (a+b) nisbati 
foizlar hisobida olinadi. Agar shakli tushgan tovonning kengligi umumiy 

---

228 
kengligining 50% gacha bo‗lsa to‗g‗ri rivojlangan, 50-60% yassilanishga moyil, 
60% dan yuqori bo‗lsa, yassi tovon deyiladi. 
Oyoq shaklini aniqlash uchun tekshiriluvchi tovonni birlashtirgan holda 
to‗g‗ri turishi kerak. Oyoqlar to‗g‗ri rivojlanganida tizza bo‗g‗imida birlashib 
turadi. «0» shaklidagi holatda esa tizzalar birlashmaydi. «X» shaklidagi holatida 
bir oyoqning tizzasi ikkinchisining ustiga chiqib turadi. 
Teri ostidagi yog‗ qatlamining yig‗ilishiga qarab, bolaning to‗laligiga baho 
berish mumkin. Yog‗ qatlamining rivojlanganligi suyak sathiga hamda yog‗ 
qatlami qalinligiga qarab aniqlanadi. Kam miqdorda yog‗ qatlami bo‗lsa (1 
darajali), bunda bilak va qovurg‗a suyaklarning qirralar aniq ifodalanadi, qorin 
tortilgan, teri ostidagi yog‗ qatlami juda yupqa, go‗yo teri ostida yog‗ qatlami 
yo‗qdek. 
Suyaklar sathi silliqlashgan bo‗lasa, teri ostida ozroq yog‗ qatlami borligi 
sezilsa, oragnizmda yog‗ning yig‗ilishi o‗rtacha hisoblanadi. Yog‗ miqdori ko‗p 
bo‗lganda suyak sathi sezilarli darajada silliqlashgan, tana ko‗rinishi dumaloq, 
yog‗ qatlami rivojlangan bo‗ladi. 
Teri ostidagi yog‗ qatlamini qo‗l bilan hamda suriluvchi pargar bilan ham 
aniqlasa bo‗ladi. Yog‗ qatlamini qorin bo‗shlig‗ining chekkalaridan kindik 
bo‗ylab, ko‗krak bezidan 2-3 sm pastdan hamda ko‗krak tagidan aniqlanadi. Yog‗ 
qatlamining rivojlanishiga baho berishda bolaning yoshini, jinsini hisobga olish 
zarur.