O. M. Jabborova, Z. A. Umarova Boshlang’ich ta’lim pedagogikasi, innovatsiya va integratsiyasi

25-mavzu: Boshlang’ich ta’limda integratsion darslar 
Reja: 
1. Integratsion dars tushunchasi 
2. Integratsion darslar turlari 
3. Integratsion darslarning samaradorlik xususiyatlari 
*** 
Tayanch tushunchalari: ta’lim, integratsiya, tushuncha, didaktika, 
o’qitish, dars, bilim, ko’nikma, o’qituvchi, boshlang’ich, sinf, samara. 
*** 
Integratsion dars tushunchasi. Hozirgi zamon boshlang’ich ta’lim 
pedagogikasida ta’limning yanada samarali yo’llarini topish jarayoni 
kechmoqda. Pedagogik integratsiya ana Shunday yo’llardan biri bo’lib, 
uning asoslaridan biri integratsion darslardir.
Integratsion dars – bu mavzularni va mashg’ulotlarni hamkorlikda, 
mutaxassislar ishtirokida va o’quvchilar faolligida o’tish jarayonidir. 
Integratsion darslarning maqsad – muddaosi quyidagilarga qaratiladi: 
a) o’quvchilarning aqliy va emotsional qobiliyatlarini mutaxassislar 
ishtirokida rivojlantirish (misol uchun, bu borada maktab psixologining 
ishtiroki muhim hisoblanadi); 
b) o’quvchilarning irodasini rivojlantirish va ularni stesslardan 
muhofaza qilish (misol uchun, bu borada maktab shifokorining yordami 
ahamiyatli hisoblanadi); 
v) o’quvchilarning o’ziga ishonchini rivojlantirish (misol uchun, bu 
borada maktab jismoniy tarbiya o’qituvchisining yordami muhimdir); 

---

224 
g) o’quvchilarning individual xarakterini rivojlantirish (misol uchun, bu 
borada maktab ona tili va adabiyot o’qituvchisining yordami ahamiyatga 
ega). 
E’tibor berilsa integratsion darslar o’z kasbining ustalari va 
mutaxassislar bilan hamkorlikda amalga oshiriladi. Misol uchun, 
boshlang’ich sinf Matematika fanini o’qitishda maktab matematika fani 
o’qituvchilarining va ilmiy matematik olimlarning o’zaro hamkorligiga 
asoslanish kutilgan samarani beradi. Shu sababli integratsion darslarni 
tashkil qilishda maxsus tayyorgarlik ko’riladi. Bunday darslar har bir 
o’quv fanining 10-15 foiz mavzularini qamrab olishi maqsadga muvofiq 
bo’ladi. CHunki integratsion darslar vositasida o’quvchilarga ko’p 
ma’lumotlar va tushunchalar berish imkoniyati mavjud. 
Integratsion darslarning didaktik asoslari quyidagilardan iborat: 
- 
darsda aniq muammoni qo’yish va dars oxirida muammoning 
yechimiga erishish; 
- 
darsda har bir berilayotgan bilim va tushunchalarning ta’rifi hamda 
misollari keltiriladi; 
- 
yangi mavzuni tuShuntirishda imkon qadar mutaxassis yordamiga 
tayaniladi; 
- 
dars davomida o’quvchilarning o’zlashtirish jarayoni savollar berish 
bilan tekshirib boriladi; 
- 
darsda faol ishtirok etgan o’quvchilarning bilimi va tushunchasi 
darhol baholanadi; 
- 
dars yakunida beriladigan uy vazifalarini katta yoshlilar bilan 
hamkorlikda yechish nazarda tutiladi. 

---

225 
Bunday didaktik asoslarga ega bo’lgan mashg’ulotlar integratsion 
dars deb yuritiladi. Bu tipdagi darslarda muayyan mavzu bo’yicha 
o’quvchilarga keng tushunchalar, bilimlar va ko’nikmalar berish nazarda 
tutiladi. Shu sababli boshlang’ich sinf o’qituvchisi tomonidan 
integratsion darslarda o’tilishi lozim bo’lgan mavzular tanlanadi.