O yakubjonov, S. Tursunov, J. Muqimov
Download 95.66 Kb. Pdf ko'rish
|
Donchilik. Yakubjanov O, Tursunov S, Muqimov J
|
Oziqlantirish.
Sug‘oriladigan yerlarda tumanlashtirilgan intensiv kuzgi bug‘doy navlari m a’danli o ‘g‘itlarga juda talabchan. Kuzgi bug‘doy o ‘sish davrida oziqa moddalami bir tekis o ‘zlashtirmaydi. Shuning uchun yetarli miqdorda oziqa elementlari bilan ta ’minlash maqsadida m a’danli va azotli o ‘g‘itlar bir necha marta solinadi. Kuzgi bug‘doyni mineral o ‘g‘itlar bilan oziqlantirish xo‘jaliklarda hosil va uning sifatini oshiradigan eng muhim agrotexnik usul sifatida keng q o ‘llanilmoqda. Oziqlantirishlar kuzda va bahorda o ‘tkazilishi mumkin. Azotli o ‘g‘itlarni o ‘simlikning o ‘sish davrida bir necha m arta bo‘lib solish samaradorlikni oshiradi. Bahorda oziqlantirish o ‘simlik o ‘sishi boshlanishi bilan o ‘tkaziladi. Keyingi yillarda o ‘tkazilgan tajribalar bahorda oziqlantirishning ijobiy harorat yig‘indisini hisobga olgan holda o ‘tkazish yaxshi natija berishini ko‘rsatadi. Tajribalarda ammiakli selitra gektariga 90 kg ta ’sir qiluvchi m o d d a h isobida solinganda, ijobiy h a ro ra t y ig‘indisi b aho rning boshlanishidan 50°C boigand a, o ‘g‘it solinmaganiga nisbatan 8 s/ga, 100°C da 15 s/ga, 120°C da 20 s/ga, 200°C da 22,5; 250°C da 18 s/ga hosildorlik oshgan. Bunda ijobiy harorat yig‘indisi 150-200°C ga yetishi naychalashning boshlanishiga to ‘g‘ri keladi. Azotli o ‘g‘itlar yillik me’yori 180 kg/ga. 0 ‘zbekistonda o ‘tkazilgan bir qator tajribalarga k o ‘ra quyidagicha taqsimlanadi: gektariga 30 kg ekish oldidan kultivatsiya bilan 75 kg, erta bahorda 75 kg, naychalashda 60 kg, ekish oldidan kultivatsiya bilan 90 kg, erta bahorda 30 kg, boshoqlashda 60 kg, ekish oldidan 60 kg, erta bahorda 60 kg. A zotli o ‘g ‘itlarn in g b ir qism i 30 kg/ga b o sh o q lash d a berish hosildorlikni oshirm asa ham don tarkibidagi oqsil va kleykovina miqdorini ko ‘paytiradi. Kuzgi bug‘doyni bahorda oziqlantirish uchun katta maydonlar va eng qulay muddatda o ‘g‘itlami bir tekis taqsimlash imkoni hamma vaqt ham b o im a y d i. Shuning uchun x o ‘ja lik lar kuzgi g 'a lla ekinlarini oziqlantirishda tuproqqa o ‘g ‘itni k o ‘mishga moslashtirgan maxsus SZ- 3,6 va SZR-3,6 seyalkalaridan foydalanilmoqda. S eyalkalar yordam id a o z iq lan tirish d alad a tu p ro q y etilganda o ‘tk aziladi. Shuning uchun oziq lan tirish tu p ro q yuzasiga sochib berilgandagiga nisbatan kechroq o ‘tkaziladi. 0 ‘g ‘itlarni seyalkalar yordamida tuproqqa k o ‘mib berish samaradorlikni oshiradi va gektaridan 3,4- 5,3 s qo‘shimcha hosil olinadi. Ayniqsa, sug‘oriladigan yerlarga ekiladigan intensiv navlarga m a’danli o‘g‘itlar k o ‘p berilishi bois ularga seyalkalar yordamida o ‘g‘it berishning ahamiyati katta. Ayrim sabablarga k o ‘ra kuzda ekinzorga azotli o ‘g ‘itlar yetarli miqdorda solinmasa, tuproqda azotning miqdori, ayniqsa nitratlar kam b o ‘lsa, o ‘simlik erta bahorda azotli m oddalarga katta ehtiyoj sezadi. Bahorda mikrobiologik jarayonlar juda sust kechadi. Bunday hollarda, ayniqsa, erta bahorda o ‘tkazilgan azotli oziqlantirishlar o'simlikning ildiz tizimi va yer usti massasini oshiradi, boshoqlarning yirik va b o iiq boiishini ta ’minlaydi. Agar kuzgi bug‘doy ekilgan dala tuprog'ida oziq m oddalari kam bo‘lsa yoki ayrim sabablarga ko‘ra ekish oldidan o ‘g‘it berilmasa, kuzgi azotli oziqlantirish o ‘tkaziladi. Turli m am lakatlarda o ‘tkazilgan ta jrib alar kuzgi b u g ‘doyning boshoqlash yoki donining sut pishish davrida o ‘simlikning bargi, poyasi va boshoqlari orqali (ildiz ishtirokisiz) oziqlantirish yaxshi natija berishini ko'rsatgan. Bunday ildizsiz oziqlantirishda qo‘llaniladigan azot miqdori gektariga 30 kg (ta’sir qiluvchi modda hisobidan) oshmasligi lozim. Bundan ortiq q o ilash barglarning jiddiy shikastlanishiga olib keladi. Bunday oziqlantirish faqat gektariga 30 kg miqdorda o ‘tkazish tavsiya etilgan va asosan don sifatini oshirishga qaratilgan. 0 ‘simlikning boshoqlash yoki sut pishish davrida o ‘tkazilgan barglar orqali oziqlantirish don tarkibidagi oqsilni 1,5-2,5 %, kleykovinani 2-4 %, hosildorlikni 2,5-3,0 s/ga gacha oshiradi. Barglar orqali oziqlantirish katta maydonlarda, boshoqlash yoki sut pishish davrida samolyotlar yordamida ham bajarilishi mumkin. Download 95.66 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|