O yakubjonov, S. Tursunov, J. Muqimov

Tetraploidnaya. 
0 ‘zbekiston F an la r A kadem iyasining B otanika 
institutida seleksiya yo‘li bilan chiqarilgan. Bu nav biologik jihatdan 
kuzgi b o iib , bo‘yi 151-166 sm, serbargligi 53-61 %, o ‘sish davri 165-168 
kun. Kasalliklarga chidamli. Yuqori ko‘k massa va pichan hosili olinadi, 
sug‘oriladigan yerlarga ekish uchun tavsiya etish mumkin.
Biologik tavsifi. 
Haroratga talabi - yetarli kislorod, issiqlik va namlik 
bo isa, kuzgi javdar u ru giari una boshlaydi. Javdar u ru giari 1-2 °C da 
una boshlaydi, ammo unib chiqishi uchun eng qulay harorat 20-25°C. 
H arorat 30 °C dan oshganda unib chiqish to ‘xtaydi. U ru g ia r unib 
chiqishi uchun o ‘zining quruq massasiga nisbatan 50-70 % suv yutadi. 
Unib chiqishi uchun samarali harorat yigindisi 50°C. H arorat yetarli 
boig an da u ru g ia r ekilgandan keyin 5-8 kunda unib chiqadi.
Kuzgi javdar unib chiqishdan tuplanishgacha 67°C samarali harorat 
yigindisini talab qiladi. H arorat 10-12°C da tuplanish jadal davom etadi,
4-5°C da to ‘xtaydi.
Kuzgi g‘alla ekinlari orasida kuzgi javdar qishga eng chidamliligi bilan 
ajralib turadi. Tuplanish bo‘g‘imida harorat -18-21 °C sovuq boiganda 
ham o ‘simlik hayotchanligini saqlaydi. Boshoqlash va gullash davrini 
o ‘tishi uchun 14-16°C eng qulay harorat hisoblanadi.
Kuzgi javdar urugiarining unib chiqishdan donning yetilishigacha 
1800°C harorat talab etiladi.
Namlikka talabi. 
Kuzgi javdar nisbatan qurg‘oqchilikka chidamli 
ekin. Ammo namlik bilan yetarli darajada ta ’minlansa, yuqori hosil 
beradi. Kuzgi javdarni transpiratsiya koeffitsiyenti 340-420 ga teng. 
N am likka eng talabchan davri naychalash bosqichidan boshoqlash 
bosqichi oxirigacha. Bu davrda namlikning yetishmasligi hosildorlikning 
pasayishiga, boshoqlarning va donning mayda boiishiga olib keladi.
Tuproqqa talabi. 
Boshqa g ‘alla ekinlariga nisbatan kuzgi javdar 
tuproqqa unchalik talabchan emas. Uni mexanik tarkibi yengil qumloq,

---

qumoq, qumli tuproqlarda, shuningdek, tuproq muhiti kislotali (rN- 
5,3) b oig an tuproqlarda o'stirish mumkin. 0 ‘zbekistonda bo‘z, o ‘tloqi- 
b o ‘z tuproqlarda yaxshi o ‘sadi. Uning ildizlari tuproqdagi erishi qiyin 
b o ig a n fosforli birikm alarni ham yaxshi o ‘zlashtiradi. O g‘ir loy, 
botqoqlashgan, sho‘r tuproqlar kuzgi javdar uchun yaroqsiz.