O `zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi denov tadbirkorlik va pedogokika instuti kimyo yonalishi 12k-20 guruh talabasi Amirova Samina ning analitik kimyo fanidan kurs ishi mavzu: Ajratish va aniqlash

2.3. Eritmani boʻlib - boʻlib va sistematik analiz qilish
Aniqlanishi kerak boʻlgan ionlarni spetsifik reaksiyalardan foydalanib tekshirilayotgan eritmaning alohida ulushlaridan bevosita aniqlash, boʻlib - boʻlib analiz qilish deyiladi. Lekin hamma ionlar uchun spetsifik reaksiyalar yoʻq. Ayrim ionlar ikkinchisini topishga halaqit beradi. Masalan, Ba^{2 +} ioni Ca²⁺ ni topishga halaqit beradi. Bunday hollarda har bir alohida ionni ma'lum ketma - ketlikda aniqlash reaksiyalarini ishlab chiqishga toʻgʻri keladigan usuldan foydalaniladi. Bunday usulni sistemali analiz qilish usuli deyiladi. Bunda, har bir ionni topishdan oldin uning topilishiga halaqit beradigan boshqa hamma ionlar oldindan topiladi va eritmadan ajratiladi, yoki niqoblovchi reagentlar yordamida halaqit berish darajasi yo'qotiladi. Yuqoridagi misolni olsak, agar eritmada Ba^{2 +} va Ca²⁺ ionlari boʻlsa, Ba^{2 +} ionini toʻliq cho'ktirib, choʻkmani sentrifugalab ajratib tashlanadi. Buning uchun Ba^{2 +} ioniga xos reaksiya, K₂Cr₂O₇ bilan sariq choʻkmani hosil boʻlishidan foydalaniladi. Cho'kmadan ajratib olingan eritmaga yana ozgina reagent qoʻshiladi. Agar, choʻkma qaytadan hosil boʻlmasa, eritmada Ba^{2 +} ioni qolmagan boʻladi va undan Ca^{2 +} ionini (NH₄)₂C₂0₄ ta'sirida topish mumkin. Oq CaC₂0₄ cho'kmaning hosil boʻlishi, endi eritmada Ca² + ioni borligini bildiradi.
Ca⁺² + (NH₄)₂C₂O₄ = ↓ CaC₂O₄ + 2NH₄⁺,
Demak, sistematik analiz qilishda ayrim ionlarni topish reaksiyalari bilan bir qatorda, ularni bir - biridan ajratish reaksiyalarini o'tkazishga toʻgʻri keladi. Ajratish reaksiyalarida, ko'pincha ajratilayotgan ionlar hosil qiladigan, oʻxshash birikmalarning eruvchanligi bir - biridan farq qilishidan foydalaniladi. Masalan, Ba²⁺ ionini Ca²⁺ ionidan ajratish. BaCrO₄ va CaCrO₄ eruvchanliklarining har xilligiga asoslangan va hakozo.