Odam bo‘lish qiyin: roman va hikoyalar
Download 1.53 Mb. Pdf ko'rish
|
|
Olmas Umarbekov
62 , Nima qilmoqchisan o‘zing, yer yutkur?! Ukala ringni o‘ylasangchi! Supaning orqasidan yuzko‘zi qorakuya, oyoq yalang bir bola ko‘tarilib, lapanglab keldida, ayasining etagiga yopishdi. – Nari tur, zumrasha! – Zumrad xola shunday deb ko‘ylagini tortgan edi, bola gurs etib yiqildi va big‘illab yig‘lay boshladi. Gulchehra yugurib borib uni ko‘tardida, bag‘riga bosdi. – Oppoq aya, bo‘ldi, qo‘ying! – Nega qo‘yar ekanman? O‘qishing bilan qo‘shmazor bo‘lgurni nega qo‘yar ekanman? Ikki kundan beri uyimning to‘sto‘polonini chiqar diku, nega qo‘yar ekanman? Zumrad xola Gulchehraning qo‘lidan bolani yulib olib supaning labiga borib o‘tirdida, og‘ziga emchak soldi. Samad uning bir oz tinchiganidan foydalanib, Qosimjonning oldiga kirib ketdi. Abdul la nima qilishini bilmay, eshik tagida turib qoldi. – Tinchlikmi o‘zi, oppoq aya? – so‘radi Gulchehra. – Aylanay, Gulchehra, tinchlik qayoqda? – Zumrad xola piqillab yig‘lab yubordi. – Ikki kundan beri uyda janjal, ketarmish, Toshkent da o‘qirmish. O‘qimay o‘lgur. Nene umid bilan uni katta qiluvdim. Maktabni bitirib, otasiga su yanchiq bo‘lar devdim! O‘zingiz o‘ylang, aylanay, oltita bolani boqish osonmi? – Qo‘ying, yig‘lamang! – Yig‘lamay bo‘ladimi, bolam? Yig‘idan bosh qa nimam qoldi? Odoyi tamom bo‘ldim. Odoyi tamom!.. Hammalaring qoldilaring, bu ham qol sa – bo‘yni uziladimi? Otasi yaxshi ham gapirib ko‘rdi, yomon ham, qani quloq solsa?! Odam bolish qiyin 63 , – U yoqda ham ishlayman. Oyligimni yuborib tur aman, dedimku! – qichqirdi ichkaridan Qosimjon. – Bu yerda ish yomonmi? Raisning gapini eshitdingku, yer yutkur! – Ketaman, baribir ketaman! Zumrad xola bu gapni eshitib, bo‘shashdi. Rangi devordek oqarib ketdi. Yupqa burushgan lablari nimanidir shivirladi. Keyin birdan o‘rni dan turdi. Qo‘lidagi bolani bir siltab, emchakdan oldida, Gulchehraga uzatib, deraza yoniga bordi. – Ketasanmi? – Ketaman! – Tur, jo‘na, hoziroq ket, ko‘zimga ko‘rinma, jo‘na! – Oppoq aya... – nimadir demoqchi bo‘ldi Gulchehra, ammo gapi og‘zida qoldi. – Jo‘na deyapman! – qichqirdi Zumrad xola. – Xo‘p, hozir... Ko‘p o‘tmay ichkaridan Qosimjon, uning ketidan Samad chiqdi. – Bekorga xafa bo‘lyapsiz, aya... Men... – Yo‘qol! Qosimjon chiqib ketdi. Samad bilan Abdulla birbirlariga tikilib qolishdi, keyin ikkovi baravar Qosimjonning ketidan yugurishdi. Zumrad xola derazaga suyanganicha bo‘zarib qolgan, butun vujudi titrardi. Gulchehraning unga rahmi kelib, ko‘zlaridan yosh chiqib ketdi, lekin u nima qi lishini, nima deyishini bilmasdi. O‘sha kuni Qosimjon pulsiz, kiyimboshsiz, bitta ko‘ylakshimda Qo‘qonga jo‘nadi. – Boshqa ilojim yo‘q, – dedi u Samad bilan Ab dullaga, – Toshkentda ham sirtdan yo kechqurun o‘qiyman. Kunduzi ishlayman. Qaytaga bu yerda Olmas Umarbekov 64 , ishlaganimdan ko‘p pul topaman. Lekin gap bun da emas. Adabiyotchi kitob ko‘p, odam ko‘p joyda bo‘lishi kerak. – O‘zing bilasan, – dedi Samad, – ishqilib, ni yatingga yet. Abdulla unga uyining manzilini berdi va bir haftaga qolmay, borishini aytdi. – Oyimni bir amallab tinchit, – dedi Qosimjon yo‘lovchi mashinaga o‘tirayotib. – Men endi biron ishning uddasidan chiqmagunimcha qaytmayman. – Xat yoz. – Albatta. Hammaga salom ayt! Mashina yo‘lga tushdi, ko‘p o‘tmay, chang ichida yo‘qoldi. – Balki u haqdir, – dedi Samad. Abdulla in damadi. Hozirgina ko‘z oldida yuz bergan vo qea uni qattiq hayajonga solgan, Zumrad xolaga achinsa ham, Qosimjonning irodasiga qoyil qol gan edi. Gulchehrani ham ko‘ndirish kerak. Agar u Toshkentga ketsa, qanday yaxshi bo‘ladi! Ke cha ko‘ngandek bo‘ldi. Abdulla bugun yana shu haqda gapiradi. Qosimjonni misol qilib ko‘rsa tadi. Gulchehraning o‘zi ham ko‘rdi buni, o‘zi janjalning guvohi bo‘ldi. Aftidan, u Samad bilan Qosimjonni qolishga ko‘ndirmoqchi edi, lekin bir og‘iz ham gapirolmadi. Gapirganida ham u quloq solmasdi. Onasining gapiga kirmadiku, ularga quloq soladimi? Qosimjon uyidan chiqib ketayot ganda Gulchehra juda xomush bo‘lib qoldi. Balki unga havasi kelgandir. Nega ham havasi kelma sin? Mingbuloqda nima bor? Hamma yoq chang tuproq... Har kuni ish. Tag‘in har kuni bir xil ish – oyda bir kino, oyda bir konsert... Mingbuloqda tag‘in nima bor? |
