Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги урганч давддат университети техника факультети

Sement mustahkamligi suv sement nisbatiga hamda

qotish sharoitlarigabog’liqligi.

Qorishmalar va betonlar sementoshning g`ovakligi hamda mustaxkamligi boshqabirhilsharoitlardaxalqiluvchitarzdasuv-sementnisbatigabog`liqbo`ladi. Barcha turdagi bog`lovchi moddalar uchun, eng maqbul suv - sementnisbatibo`lib, undan yuqori kursatkichda mustahkamlik kamayadi. Sementlar suvda yoki suv bug`lari bilan to‘yingan muxitda tezroq, havoli muxitda esa sekinroq qotadi. Mustaxkam beton olish uchun lozim bo`lgan issiq nam muxitni yaratish kerak.

Portlandsement qotish tezligiga harorat va qo’shimchalar ta’siri.

Portlandsement va uning turlariga harorat katta ta‘sir ko‘rsatatadi. Haroratni 0 dan5–8^oCgachata‘siridaqotish jarayoni2–3marotabasekinlashadi.0dan past haroratda bu jarayonlar qisman to`xtaydi. Qotish davrida yuqori haroratda suvni yetishmovligi nafaqat gidratlanish jarayonini sekinlashtiradi balki betonglar mustaxkamligini barqarorligini pasaytiradi. Suv butunlay muzlaganda qotish jarayonlari butunlay to`xtatiladi. Shular issiqlik ishlovini 2 ta usulini amalda keng qo`llanilishigaasosbo`ldi.Biriqotayotganbetongaatmosferabosimida70–95^oC harorat ta‘sirida issiqlik ishlovi beriladi (Elektromablag`, infraqizil nur, bug`.). Ikkinchi usulda issiqlik to‘yingan bug` (0.9 – 1.6 MPa) va harorat 174.5 - 200 <sup>o</sup>C da olib boriladi. Zamonaviy zavodlarda ushbu usulda buyumlarni mustaxkamligi yakuniy mustaxkamligidan 70 – 80% ga erishiladi. Issiqlik ishlovi klinker minerallariga har – hil ta‘sir ko`rstadi. Masalan normal sharoitda va 80 ^o C haroratda
C₃S , C₄AF intensiv ravishda qotadi, C₂S ning mustaxkamligiga issiqlik ishlovi kam ta‘sir etadi. Tarkibida 50 – 60 % C₃S, 6 – 9 % C₃A bo`lgan sementlar 80-95 <sup>o</sup> C haroratda nixoyatda tez mustahkamlikka ega bo`ladilar. Yuqori alitli sementlarni 80 ^o C da bug`latish tavsiya etiladi, chunki yuqori haroratda (90 -95 ^o

2. 
   boshlang`ich muddatlarda qotish tezlatilsa ham qolgan qotish muddatlarida mustahkamlikka erishmaydi. Shlak va pussolon portlandsementlarni 90 – 95 <sup>o</sup> C haroratda bug`latilishi betonlani mustaxkamligi o`sishiga ta‘sir etadi. Kimyoviy qo`shimchalarsemntlarniqotishtezliginitezlashtirishuchunqo`llaniladi.Engko`p ishlatiladigan CaCl₂ ( 1 – 1.5 % sement massasidan), CaCl₂ + NaCl (3 % + 7 %) gidratlangan sementlar (1 – 3%gacha ) va boshqalar. Zamonaviy tadqiqot izlanishlar natijasida shu narsa tatbiq etildi: issiqlik ishlovida har xil sementlarni xulqi kupgina omillarga bog`liq (Mineralogik tarkibi, klinkermikrotuzilishi,maydalik darajasi, suv sement nisbati va boshqalar). Shuning uchun issiqlik ishlovining rejimi tajriba orqali o`rnatiladi (harorat va davomiyligi).