Olimpiada ishtirokchilari uchun o‘quv qo‘llanma Obidalar uz

olimpiada ishtirokchilari uchun o‘quv qo‘llanma
  
Obidalar.uz
 
47 
Samarqanddagi Ulug‗bek madrasasi XV asrning birinchi choragida, 1417-1420-
yillarda bunyod etilgan.
Me‘moriy obidaning qurilishida bir qator ashyolar ishlatilgan: g‗isht (xom va 
pishiq), loy, yog‗och (tut va yong‗oq)lardan keng foydalanilgan. Me‘moriy obidaning 
dizayni haqida gapiradigan bo‗lsak, 2 qavatli, to‗g‗ri to‗rtburchak tarhli (56x81 m), 
bosh tarzi maydonga qaragan, mahobatli peshtoq mujassamotida keng toqili ravoq 
(balandligi 16,5 m), uning 2 yonida guldastalar (balandligi 32 m) mavjud bo‗lgan. 
Guldasta tepasi muqarnas, sharafalar 
bilan yakullangan. Peshtoq ravog‗i cheti 
morpech shaklida. Peshtoqi, gultastasi va tashqi 
devorlarida girrix naqshining turli namunalari 
aks etgan. Moviy va ko‗k koshin hamda sopol 
g‗ishtlar vositasida Samarqanddagi Ulug‗bek 
madrasasi geometrik naqshlar bilan bezatilgan 
devor sathi yozuvlar bilan o‗zaro uyg‗unlashib, 
ko‗zga yaqqol tashlanib turadi. Peshtoq orqali hovliga o‗tiladi. Hovli atrofi 2 qavatli 
hujralar (48 ta) bilan o‗ralgan. Madrasaning shimoliy va janubiy tarzlari o‗rtasida 
tashqi tomondan alohida peshtoqlar bor. Madrasaning 4 tomonini darsxona va ayvon 
egallagan. Masjid janubiy-sharqiy tomonga cho‗zilgan. Tashqi to‗rt burchagida 4 ta 
baland minora bor. Xonaqoh va ba‘zi hujralar ichkarisi naqshin bezaklar bilan 
pardozlangan. Bezaklari orasida kufiy va suls yozuvlari uchraydi.
Madrasa qo‗shminorali, Sharq an‘analarini o‗zida mujassamlashtirgan, 
gumbazli, arkli, ―Chor‖ uslubida qurilgan.
Me‘moriy obidaning o‗ziga xos tomoni shundaki, madrasa Registon 
maydonidagi birinchi qurilgan inshoot.
Me‘moriy obidaning bugungi kundagi holati haqida gapirsak, vayron bo‗lgan, 
2-qavati qiyshaygan guldastasi, devorlaridagi o‗chib ketgan bezaklari qayta tiklangan 
(1936), V.Shuxov va M.Mauerlar loyihasi asosida shimoli-sharqiy minorasi 
ta‘mirlangan (1932). E.Gendel qiyshaygan minorani o‗z holiga keltirgan (1965).
Tamirlashda A.Umarov, Sh.G‗afurov, K.Jalilov, I.Shermuhammedov, A.Quliev kabi 
ustalar ishlagan. 
Me‘moriy obidaga O‗zbekiston hukumati hamda Xalqaro tashkilotlar 
tomonidan 
berilayotgan 
e‘tiborga 
to‗xtaladigan 
bo‗lsak, 
mustaqillikka 
erishganimizdan so‗ng yurtimizdagi boshqa me‘moriy inshootlar qatorida Ulug‗bek 
madrasasi ham ta‘mirlandi, bundan tashqari Samarqand shahrining 2750 yilligi 
munosabati bilan ko‗pgina ishlar amalga oshirildi. Yana shuni ham aytib o‗tish 
kerakki, madrasa YUNESKO tashkilotining Butun Jahon yodgorliklari ro‗yxatiga 

---