Olimpiada ishtirokchilari uchun o‘quv qo‘llanma Obidalar uz

olimpiada ishtirokchilari uchun o‘quv qo‘llanma
  
Obidalar.uz
 
61 
devori bilan o‗rab olingan (1842). Ichan qal‘a tashqarisida yashayotgan aholini 
himoya qilish maqsadida Dishan qal‘a (Tashqari qal‘a) qurilgan. Ollohqulixon 1842-
yil Chorjo‗yga yurish qilib, qal‘ani qamal qilgan paytda og‗ir kasalga duchor bo‗lib, 
orqaga qaytishga majbur bo‗lgan va 23 noyabrda vafot etgan. Uni o‗zi hayot vaqtida 
tayyorlab qo‗ygan Pahlavon Mahmud maqbarasida dafn etishgan. 
Ollohqulixon dastlab aholining xatlari va arzlarini ko‗rib chiqish bilan 
shug‗ullanuvchi dargoh – Arz hovlini 1830-1832-yillarda (darvozasi g‗arbga), uning 
yonida qabulxona – ishrat hovlini (janubga qaragan) 1837-yil, o‗ziga dam olish 
maskanini tashkil etish maqsadida 1835-1837-yillarda haram (darvozasi g‗arbga 
qaragan)ni qurdirgan.
Me‘moriy inshoot so‗nggi o‗rta asrlarning oxirlarida, 1830-1838-yillar 
oralig‗ida bunyod etilgan. 
Toshhovli Sharq an‘analarini o‗zida mujassamlashtirgan, Xorazm mahalliy 
turar-joy me‘morligiga xos uslubda, shahar tashqarisidagi qo‗rg‗on-hovli ko‗rinishida 
bo‗lganligi uchun Toshhovli deb nomlangan.
Uning qurilishida har xil o‗lchamdagi xom va pishgan g‗isht, tosh, loy, yog‗och, 
maxsus ―qir‖ qotishmasidan va shunga o‗xshash ashyolardan foydalanilgan.
Toshhovli 3 hovli, 111 ta xonadan iborat. Atrofi balant devor (qalinligi 1,2-1,5 
m.) bilan o‗ralgan. Devor tepasi kungurali, darvoza yonlari 
guldastali. Tarhi 80x42 m., hovlisi 49x15 m janubiy 
qismida 5 ta alohida-alohida ayvon bor, ulardan xonalarga 
dahlizlar orqali kiriladi. Qabulxona (ishrat hovli tarhi 
43x36,5 m) haramning janubiy-sharqiy qismida qurilgan. 3 
yildan so‗ng janubiy-g‗arbiy burchagida arz hovli (tarhi 
35x40 m) qad rostlagan. Har bir hovlida alohida 
xizmatchilar xonasi, xo‗jalik xonalari, otxona bo‗lgan. 
Hovlilarda ayvonlar o‗ziga xos uslubda joylashgan. 
Haramning janubida 2 qavatli bino oldiga baland qilib 1 
ustunli ayvon ishlangan, arz hovli va ishrat hovlidagi binoning faqat 2-qavatida 1 
ustunli, panjara to‗siqli ayvon bor. Hovli markazidagi doira shaklli supaga chodir 
o‗rnatilib mehmonlar kutilgan. Toshhovlining tashqi tarzi bezaksiz, yaxlit devorli. 
Hovli atrofidagi ayvon va xonalar milliy me‘morchilik an‘analari asosida 
pardozlangan. Devordagi ustungo‗shalar oralig‗iga namoyonlar ishlanib, choksiz ko‗k 
va oq koshin qoplab, girrix parchinlardan naqsh hosil qilib terilgan. Ishrat hovli va arz 
hovli devorlari namoyonlarga ajratilib, ko‗k, oq va havo rang koshindan gilam nusxa 
mujassamot yaratilgan. Ayvon devorlaridagi girrix va islimiy naqshlar orasidagi doira 
shakllar ichida arabiy yozuvlar uchraydi. Marmar poyustun va o‗ymakori yog‗och 
ustunlardagi doira shakllarda Ogahiyning Xiva xonlari tarixiga oid she‘rlari, xon 
ayvonidagi sharqiy poyustunda 1832-yil va ishrat hovli katta ayvon poyustunida, arz 

---