Oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirmgi b. Yu. Xodiyev, D. S. Qgsimova korporativ
Download 362.1 Kb. Pdf ko'rish
|
Korporativ boshqaruv. Xodiyev B
|
9.4. Menejer mehnatini tashkil etish
mexanizmi Menejer mehnatini tashkil etishda boshqaruv apparatidagi har bir ijrochining ishi cheklangan va nisbatan bir turda bo'lishiga erishish talab qilinadi. Bu mehnat unumdorligi ortishi, ish sifati yaxshilanishi va har bir ijrochi tajribasi ortib borishiga imkon yaratadi. Ixtisoslashuv majburiyatlar doirasini shunday belgilash lozimki, bunda har bir ishlovchi masalasi imkoni boricha to‘liq ishga solinsin. Mehnatni kooperatsiya qilish boshqaruv tashkilotlari bilan boshqaruv apparati turli bo‘linmalari xodimlari o‘rtasida aloqa o‘rnatilishini ko‘zda tutadi. Boshqaruv jarayonida, ham shu korporatsiyada, ham undan tashqaridagi alohida xodimlar, xizmat va bo‘linmalar faoliyati birlash- tiriladi. «Korxonalar to‘g‘risida» qonun asosida korporatsiya va lining bo‘linmalarida har bir rahbar, mutaxassis va texnikaviy ijrochi uchun lavozim ko‘llanmalari ishlanadi. Lavozim ko‘llanmalari, huquq va 93 majburiyatlari yakka boshchilik tamoyili asosida mansabdor shaxslarning bo'ysunushi, topshirilgan vazifa uchun javobgarligi belgilanadi. Boshqaruv apparati mehnatini maqbuUashtirishga yagona yondashuvni ta’minlash maqsadida ta’rif-malaka ma’lumotnomasi ham qo‘Ilani!ib, ularda hodimlar bajarishi lozim bo‘lgan ishlar hajmi murakkabligi, rahbarlik lavozimi turli boshqaruvchilik vazifalarini bajaruvchilar uchun talab etiladigan daraja hamda ish staji ko‘rsatiladi. Boshqaruv ishi texnologiyasida ish vaqtining katta qismi (70%) hujjatlar bilan ishlashga sarflanadi. Shu sababli hujjatlar almashinuvini doimo takomillashtirib borish lozim. Menejer mehnatiga, shuningdek, korporatsiya va tashkilotda axborot oqimlari yo‘nalishi va hujjatlar aylanish texnologiyasi maqbulligi ham katta ta’sir ko‘rsatadi. Bu yerda hujjatlar o'tadigan bosqichlar sonini ularni birlashtirish natijasida qiskartirish katta samara berib, natijada asoslanmagan muvofiqlashtiruv bartaraf etiladi. Agar muvofiqlashtirish muhim bo‘lsa, hujjatlar o‘tish bosqichlari о‘mini almashtirish ham yaxshi natija beradi. Hujjatlar almashinuviga ketadigan vaqtni qisqartirish maqsadida ulaming o‘tish texnologiyasi belgilanadi, axborot uzatilishining maqbul yo‘llari belgilanadi. Rahbar faqat boshqalarga topshirish mumkin bo‘lmagan hujjatlarga imzo chekadi. Xatlar tayyorlash bilan bog'liq ish vaqtini tejashda maxsus namunali matnlar standart blanklardan foydalanish katta ahamiyatga ega. Korporatsiya va tashkilotlar o'rtasida yozishmalarda kelgan hujjatni javobi bilan qaytarish keng qo‘llaniladi. Hujjatlami bir xillashtirish va standartlash — menejer mehnatini tashkil etishning muhim yo‘nalishidir. Standart blanklami qo'llash xatolar kamayishiga va natijada boshqaruv xarajatlari qisqarishiga olib keladi. Axborot hajmi muntazam ortib borayotgan sharoitda menejer mehnatini mexanizatsiyalash va avtomatlashtirish ayniqsa muhimdir. Mutaxassislar fikriga ko'ra boshqaruv apparatida tashkiliy va hisoblash mashinasi, aloqa vositalari yordamida 70% ishni mexanizatsiyalash mumkin ekan. Menejer mehnatini takomillashtirishning muhim yo‘nalishi ish joyini maqbul tashkil etish va eng awalo, mehnat xususiyatlarini bo‘linmalar o‘zaro aloqasini ishlar muhimligini hisobga olgan holda joylashtirishdir. Ish stollari, uskuna, javon, kartotekalar qulay va qo‘l yetadigan qilib joylashtirilishi kerak. 94 Ish joylari joylashtirilishi va ulami texnika vositalari hamda yordam- chi uskunalar bilan jihozlashda uzluksiz ishlashni ta’minlash talablari hisobga olinishi kerak. Tajribadan m a’lumki, ish joyini texnologiya, ergonomika, psixofiziologiya, estetika talablariga muvofiq joylashtirish mehnat unumdorligini oshirish (50% va undan ko‘p) imkonini beradi. Boshqaruv apparati mehnati uchun sanitar-gigiyena me’yorlari, harorat, namlik, yorug‘lik me’yorlari, shovqin darajasi, shuningdek mehnat va dam olish tartiblarini hisobga olgan holda sharoit yaratish muhim ahamiyatga ega. Mehnat unumdorligiga — psixologik omil, xodimlar va rahbar, shuningdek xodimlar o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlar ham katta ta’sir ko‘rsatadi. Ulaming kayfiyati, mehnat faolligi, oxir-pirovard mehnat natijalari bu omilga bog‘liq bo'ladi. Boshqaruv samaradorligi asosan rahbar o ‘z vazifasini qanchalik muvaffaqiyatli bajarishi bilan bog‘liq bo‘ladi. Hozirgi davr menejeri mehnat va boshqaruvni tashkil etishning yangi ilmiy va texnikaviy yechimlari, usullarini ko‘llashi, ishlab chiqarish imkoniyatlarini iqtisodiy ravishda kengaytirishi lozim. Menejer ham tashkilotchi, tarbiyachi, ham izlanuvchi, ma’muriyatchi sifatlariga ega bo‘lishi kerak. Menejer faoliyati maqsadini belgilashda awalo undan yuqoriroq boshqaruv tizimi oldida turgan vazifalardan kelib chiqishi lozim, chunki aks holda, butun tizim faoliyatiga to‘g‘ri kelmaydigan (yoki qarama- qarshi) ish ko‘rishi mumkin. Menejer mehnatida maqbul ish sur’atini, u amalga oshiruvchi harakatlaming doimiy tartibini o'matish juda muhimdir. Menejer ish vaqtining katta qismi hujjatlar bilan ishlashga sarflanadi. Olinuvchi axborot (xat, farmoyish, hujjat va h.k.) hajmi juda katta. Bunday holda axborotni «filtrdan» o ‘tkazish juda muhimdir. Rahbarga faqat u hal qilishi mumkin bo‘lgan axborot berilishi lozim. Bu bosqichda rahbarga axborotni ijrochilar o‘rtasida taqsimlovchi kotib yoki yordamchi (referent) katta yordam ko‘rsatadi. U malakali hodim bo‘lishi, boshqaruvning barcha bo‘linmalari va tashkilotlari faoliyati xususiyatini bilishi lozim. Rahbar va unga bo‘ysunuvchi boshqaruv apparati o'rtasida majbu- riyatlami maqbul taqsimlash rahbar ish vaqtini samarali sarflashga imkon beradi. Ijrochilarga mavjud qonunchilik doirasida iloji boricha ko‘proq hujjatga imzo chekishi uchun imkon berilishi kerak. Bu rahbar vaqtini 95 tejash, ijrochilar tashabbuskorligi va javobgarligini oshirish imkonini beradi. Menejerlar faoliyatida turli-tuman yig£ilish va majlislar muhim o‘rin egallab, ularga ish vaqtining 70%i sarf bo‘ladi. Shu sababli, majlislarni to‘g‘ri tashkil etish uchun quyidagilarga alohida e’tibor berish lozim. 1 Majlisda ko'riladigan masala faqat jamoa tomonidan hal etiladigan muammodan iborat bolishi kerak. Bu muammo bitta majlis davoxnida hal etilishi lozim. 2 Majlis qatnashchilari muhokama etilayotgan muammo bo‘yicha yetarli tajriba va bilimga ega bo‘lishlari kerak. 3 Majlisda ko‘riladigan masalalar mavzusi qatnashchilarga ular tayyorgarlik ko‘rishlari uchun awaldan e’lon qilinishi lozim. 4 Yig‘ilish o‘tkaziladigan sana, vaqt va joy awaldan ko‘rsatilishi lozim, chunki uning qatnashchilari o ‘z ish vaqtlarini rejalashtirishlari kerak. 5 Yig‘ilish rahbari awaldan yig‘ilish maqsadi va o ‘tkazilish shaklini belgilash lozim. Yig'ilish o ‘tkazilish tartibi, erkin, ishchan muhokama uchun sharoit yaratish ham muhimdir. Rahbaming ko'plab majburiyatlari ichida tashrif qiluvchilami qabul qilish va suhbat o'tkazishni alohida ajratib ko'rsatish lozim. Qo‘l ortida ishlovchilar tashabbusi bilan qabul qilish uchun alohida vaqt ajratish muhimdir, chunki «ochiq eshiklar siyosati» tashqaridan demokratik xususiyatga ega bo‘lsa-da, ish vaqtini noto‘g‘ri sarflashga olib keladi. Suhbat davomida rahbar savollar berish yo‘li bilan hodimlardan ular niyatini aniq bilib olishi, o‘zi iltimos yoki takliflarini asoslab berishiga intilishi kerak. Agar suhbat rahbar tashabbusi bilan amalga oshadigan bo'lsa, xodim suhbat vaqti va maqsadi haqida ma’lumotga ega bo‘lishi kerak. Bu xodimga masala mazmuni bo'yicha tayyorgarlik ko'rish psixo- logik tanglikka duch kelmaslik uchun imkon yaratadi. Bunda rahbar suhbat maqsadi va xodimning o ‘ziga xos xususiyat- larini hisobga olishi kerak. Suhbat oxirida rahbar albatta muhokama etilgan masala bo'yicha erishilgan natija va uni keyinchalik hal etish yollarini qayd qiUb qo‘yishi kerak. Rahbar mehnati samaradorligining muhim omillaridan bin — qabul qilingan qarorlaming bajarilishini nazorat qilishni tashkil etishdir. Nazorat rahbaming doimiy vazifasi bo‘lib, uning ish rejasida hisobga olinishi lozim hamda materiallar bilan tanishuv, shaxsan ma’lumot 96 berish uchun qabul qilish, inspeksiya qilish yo‘li bilan amalga oshiriladi. Nazorat qilishning qulay shakli — topshiriqlarni maxsus muddatli kartochkalar va perfokartalar vositasida hisobga olishdir. Rahbar butun jamoa va boshqaruv apparati osoyishta ishlashi uchun sharoit yaratishi lozim, chunki butun boshqaruv tizimi va natijada butun ishlab chiqarish samaradorligi shu narsaga bog'liqdir. Download 362.1 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|