Oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti a. ‘Lmas0V, A. Vahobov

Mehnat bozorida ish kuchiga talab va ish kuchi takliflning nisbati. Talab ko‘p bo‘lsa, ish haqi oshadi, aksincha, taklif ko‘p

3 8 4

bo‘lsa ish haqi pasayadi. Talab va taklif tenglashganda muvozanatli ish haqi yuzaga keladi va ish haqi ma’luni me’yorda saqianib turadi.

0. 
   Mehnatnlng ummdorligi. Ish haqi bunga to‘g‘ri mutano-siblikda bohadi. Yuksak unumdorlik yuqori daromad keltirar ekan, u oshgaii sharoitda ish haqi ham oshadi, chunki unumi yuqori mehnatga talab oshadi. Unumdorlik pasayganda buning aksi yuz beradi.
   

0. 
   Bozor talabiga mos ravislda ishlay olish. Mehnat bozorbop tovarlar yaratishga qodir bo‘lsa, bu tovarlarga talab oshib daromad ko‘payadi, binobarin ish haqi ham ortadi. Bordi-yu mehnat bozor SLiyadigan tovarlar o‘rniga bozori kasod tovarlar chiqarishga sarf-lansa, tabiiy ravishda ish haqi kam bo'ladi. Ish haqi turli sohalar, korxonalar va tashkilotlar bo‘yicha farqianishini ham aytilgan omillar yuzaga keltiradi.
   

Mehnat daromadi tarkibida normal foydaning bolishi tadbir-korlik qobiliyatining ishlab chiqarish omili bolishi bilan bogdiq. Bu omil yaratgaii daromad lining egasiga norma! foyda shaklida tegadi. Biznesni boshqarisli korxona egasidan menejerga o'tgan taqdirda normal foyda shaklidagi daromadni mencjcr oladi, korxona egasiga esa iqtisodiy foyda tegadi.

Iqtisodiy foyda kapital keltirgan daromad sifatida lining egasiga tegadi. Iqtisodiy foyda har qanday bozor daromadi singari kafolatlanmagan daromad hisoblanadi. Uning oz yoki ko‘p bo‘lishi tadbirkorlik ishining samarasiga bogliq bo‘ladi. Iqtisodiy foyda taqsimlanganda dividend hosil boiadi.