Oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti a. ‘Lmas0V, A. Vahobov

- Do'stim Anvar sen 2 ta super “JIP” olibsan. Senga 1 tasi yetmas
. midi? i!

0. 
   —Azizim Bahodir ikkinchi “JIP”ni senga oldim. —Anvar nega men uchun “.IIP” olding?
   
1. 
   —0 ‘tgan safar sen menga “Cola” olib bergan eding-ku. Axir hisobli
   

l^do'st ajralmas, deydilar. ^

0 ‘rtahol!arga daromadi tirikchilik umumiy minimumi qiyma-tidan yuqori boigan, lekin o‘rtacha daromadlardan oshib ket-maganlar kiradi. Oldingi misolni olsak, tirikchilik minimumi 250 dollar bo‘lgani holda o‘rtacha daromad 1400 dollarni tashkil et-gan bo‘lsa, daromadi shu ikki ko‘rsatkich oralighda bo‘lganlar o‘rtahollarni tashkil etadi. Daromadi o‘rtachadan yuqori bo‘lganlar

393

(bizning misolimizda 1400 dollardan ko‘p topganlar) boylarni tashkil etadi.
Boylarning o‘zi oddly boylar va o‘ta boylardan iborat bo‘ladi. Bozor tizimida boylikning yuqori chegarasi boimaydi. Shu sababli kishilarni o‘ta boy hisoblash uchun daromadning eng yuqori darajasi olinadi. Masalan, 2003-yili oligarxlar o‘ta boylar qatoriga jam! boyligi 1 mlrd dollardan yuqori bo‘lganlar kiritilgan. Bular mil-liarderlarni tashkil etadi. Ana shu 2003-yili yer yuzida 476 ta milliarderbo‘lib, ularningjami boyligi 1 trill. 933 mlrd dollargateng bo‘lgan. Planetamizning eng boy kishisi Bill Geyts (AQSh) bo‘lib, uning umumiy boyligi 57 mlrd dollarni tashkil etadi (2012-yil). Dunyodagi eng boy ayol Elis Uolton (AQSh) bo‘lib, uning umumiy boyligi 16,5 mlrd dollarga teng bo‘lgan.
Aholining daromadlari bo‘yicha tabaqalanishi muayyan mam-lakatning iqtisodiy darajasiga va davlatning ij’timoiy siyosatiga bog‘liq. Bu daraja past mamlakatlarda tabaqalanish kuchli bo‘lsa, bu yuqori mamlakatlarda u nisbatan kuchsiz bo‘ladi. Iqtisodiyoti zaif mamlakatlarda daromadning o‘zi oz bo‘lganidan, uni kambag‘allar manfaatini ko‘zlab qayta taqsimlash qiyin bo‘ladi. Boylar daro-madining bir qismini olib kambag‘allarga berish boylarning faolligini so‘ndiradi. Iqtisodiyoti baquvvat yerda boylar daromadining bir qismini kambag‘allarga berish iqtisodiy faollikka putur yetkazmaydi, chunkl daromadning o‘zi katta bo‘lganidan uni boylardan chegirib olish sezilarli bo‘lmaydi.
Mamlakatning iqtisodiy ahvoliga qarab aholi toifalarining nis-bati turlicha bo‘ladi. Odatda iqtisodi rivojlangan mamlakatlarda o‘rtahol qatlam ko‘pchilik boMib, boylar va kambag‘allar oralig‘ida turadi.