Oltin Lutfullayev, Dilshoda Mahmudova, Bahora Damirova, Jahongir Ahmadov

ko’tarilish gCa ning ko`payishi va asosan L-tipli Ca
2+
kanallari orqali
chiqadigan Ca
2+
ion oqimining natijasidir. SA tugunida T-tipli Ca
2+
kanallari ham
mavjud, ular ko`tarilishning ichki Ca
2+
ion oqimining bir qismini o`tkazishda
qatnashadilar.
1 va 2 fazalar mavjud emas
.

---

Oltin Lutfullayev, Dilshoda Mahmudova, Bahora Damirova, Jahongir Ahmadov |
Mediator jamoasi
3-faza repolarizatsiya
. Boshqa miokard to`qimalarida bo'lgani kabi, SA tugunidagi
repolarizatsiya gK ning ko`payishiga bog`liq. K
+
da elektrokimyoviy harakatlantiruvchi
kuchlar katta bo`lganligi sababli (ham kimyoviy, ham elektr harakatlantiruvchi kuchlar
K
+
ni hujayradan chiqishini ta`minlaydi), membrana potentsialini repolyarizatsiya
qiladigan tashqi K
+
ion oqimi mavjud.
4-fazao`z-o`zidan depolarizatsiya yoki paysmeker(yurakstimulyatori)potentsiali
. 4
faza - SA tugunining harakat potentsialining eng uzun qismi. Ushbu faza SA tugun
hujayralarining
avtomatikligini (neyron kirishisiz o`z-o`zidan ta`sir potentsialini
yaratish qobiliyatini) hisobga oladi. 4-bosqich davomida membrana potentsialining eng
manfiy qiymati (
maksimal diastolic potentsial deb ataladi) taxminan -65 mV ni tashkil
qiladi, ammo membrana potentsiali bu qiymatda qolmaydi.
Aksincha, Na
+
kanallarining ochilishi va"I
f
" deb nomlangan Na
+
ion oqimi natijasida
hosil bo`lgan sekin depolarizatsiya mavjud. "f", kulgili (ing.funny)degan ma`noni
anglatadi, bu Na
+
oqimi qorincha hujayralarida ko`tarilish bosqichi uchun ma`sul bo`lgan
tezkor Na
+
ion oqimidan farq qiladi. I
f
oldingi harakat potensialidan repolarizatsiya qilish
orqali yoqiladi shunday qilib, har bir harakat potensialidan keyin boshqa harakat
potensiali kuzatilishini ta`minlanadi. Bir marta I
f
va sekin depolyarizatsiya membrana
potentsialini bo`sag`a darajasiga yetkazsa, ko`tarilish uchun Ca
2+
kanallari ochiladi.
4-fazadagi depolarizatsiya tezligi yurak urish tezligini belgilovchi omillardan biridir.
Agar 4-bosqichdagi depolarizatsiya tezligi oshsa, bo`sag`aga tezroq erishilsa, SA tuguni
bir vaqtning o`zida ko`proq harakat potentsialini oshiradi va yurak urish tezligi oshadi.
Aksincha, agar 4-bosqichdagi depolarizatsiya tezligi pasayib ketsa, bo`sag`aga sekinroq
borsa, SA tuguni bir vaqtning o`zida harakat potentsialini kamaytiradi va yurak urishi
pasayadi. Vegetativ asab tizimining yurak urish tezligiga ta`siri 4-bosqich
depolarizatsiya tezligining bunday o`zgarishlariga asoslanadi vakeyinroq muhokama
qilinadi.