Omirtqa bag’anasi yarim shig’iwi ha’m shig’iwi sebepleri, klinik ko’rnisi?

5. Shanaq-san buwin displaziyasi, yarim shiqiwinin’, shiqiwinin’ rentgenologik belgileri
Diagnoz anıqlawda rentgenografiya tekseriwdiń májbúriy usılı bolıp tabıladı. Rentgen súwretin alıwda bala ayaqları uzatılǵan hám bir-birine parallel túrde hám de olardıń ortasha halatında (ishki hám sırtqı rotaciya aralıǵında) jatqızıladı. Jambas kassetaǵa tıǵız jabısıp turıwı kerek. Jınıslıq aǵzalardı rentgen nurlarınan qorǵaw ushın qorǵasınlanǵan rezina menen jabıladı.
Jańa tuwılǵan náresteler rentgen súwretiniń túsindirmesi biraz qıyın, sebebi súyek hám shemirsheklerdiń anatomiyalıq qatnası barlıq waqıt ózgerip turadı. 3—6 aylıqta san súyeginiń basshası shemirshekten ibarat bolǵanlıǵı ushın (sonday-aq, quyımshaq oyıqshasınıń shemirshegi de) rentgen súwretinde kórinbeydi.
Bunday jaǵdayda súyeklerdiń tuwrı teń salmaqlılıǵın anıqlaw ushın birqansha sxemalardan paydalanıladı. Xilgenreyner múyeshi (C múyeshi) eki Y-tárizli shemirshekti birlestiriwshi gorizontal hám shuqırsha boylap ótkerilgen sızıqlardan dúziledi (262-súwret).
6. Sannin’ tuwma shig’iwinin’n’ rentgen-diagnastikasi.
Bunday jaǵdayda súyeklerdiń tuwrı teń salmaqlılıǵın anıqlaw ushın birqansha sxemalardan paydalanıladı. Xilgenreyner múyeshi (C múyeshi) eki Y-tárizli shemirshekti birlestiriwshi gorizontal hám shuqırsha boylap ótkerilgen sızıqlardan dúziledi (262-súwret).
«Putti úshligi» quyımshaq oyıqshası qıysıqlıq múyeshiniń artıwı, quyımshaq oyıqshasına salıstırǵanda san súyegi proksimal bóliminiń joqarıǵa qozǵalıwı (jılısıwı) hám súyek payda etiw yadrosınıń kesh payda bolıwınan ibarat. Putti sxeması boyınsha eki Y-tárizli shemirshekti birlestiriwshi gorizontal V sızıqqa san súyegi moyınshasınıń qaq ortasınan túsirilgen perpendikulyar normada quyımshaq oyıǵı ekige bólinedi. San súyeginiń tuwma shıǵıwında kesilisiw noqatı tısqarıǵa jıljıtıladı.
San súyegi basshasınıń jılısıwın anıqlawdıń isenimli belgisi Shenton sızıǵınıń buzılıwı bolıp, bul sızıq normada japqısh tesiktiń joqarı ishki shegarasınan san súyegi moyınshası sızıǵına ótedi. Sızıqtıń tuwrı jaylasıwınıń buzılıwı jambas-san súyegi buwınındaǵı shıǵıwdı kórsetedi. Súyek payda etiw yadrosı payda bolaman degenshe san súyegi moyınshasınıń medial ishki dúmpegi orientir (móljel) ushın alınadı.
7. Putti ushligi tuwrali aytip berin’
«Putti úshligi» quyımshaq oyıqshası qıysıqlıq múyeshiniń artıwı, quyımshaq oyıqshasına salıstırǵanda san súyegi proksimal bóliminiń joqarıǵa qozǵalıwı (jılısıwı) hám súyek payda etiw yadrosınıń kesh payda bolıwınan ibarat. Putti sxeması boyınsha eki Y-tárizli shemirshekti birlestiriwshi gorizontal V sızıqqa san súyegi moyınshasınıń qaq ortasınan túsirilgen perpendikulyar normada quyımshaq oyıǵı ekige bólinedi. San súyeginiń tuwma shıǵıwında kesilisiw noqatı tısqarıǵa jıljıtıladı.
8. Sannin’ tuwma shig’iwinin’n’ rentgen-diagnastikasinda Xilgenreyner sxemаsi
Xilgenreyner múyeshi (C múyeshi) eki Y-tárizli shemirshekti birlestiriwshi gorizontal hám shuqırsha boylap ótkerilgen sızıqlardan dúziledi (262-súwret).


9. Sannin’ tuwma shig’iwininin’ 1 jasdan u’lkenlerde klinikaliq ko’rinisi, diagnostikasi.
Bir jastan asqan balalarda san súyeginiń tuwma shıǵıwına diagnoz qoyıw qıyın emes. San súyegi (ásirese, eki tárepleme) shıqqan bala salamat qatarlaslarına qaraǵanda biraz kesh (14 aylıqta) júredi. Bir tárepleme shıǵıwda amanat (qáweterli) júredi, sholaqlanadı. Eki tárepleme shıqqanda eki tárepke aqsap júredi («úyrek júriw»).
Trendelenburg simptomı: eger bala bir ayaǵında turıp basqası jambas-san hám dize buwınlarında tuwrı múyesh astında búgilgen bolsa, ol jaǵdayda saw ayaqta turǵanda orta hám kishi quyrıq bulshıq etleri jambastı uslap turadı. Biraz kóterilgen ayaq tárepte jambastıń ekinshi yarımı kóteriledi. Bul Trendelenburtıń keri simptomı bolıp tabıladı. San súyeginiń tuwma shıǵıwı bolǵan ayaqta turǵanda orta hám kishi bókse bulshıq etleri olardıń nuqsanı sebepli jambastı gorizontal halatta uslap turalalmaydı. Bunda jambas saw tárepke iyiledi, sol táreptegi bókse astı búrmesi tómenge túsedi. Balanıń ózi awırıwlı tárepke iyiledi. Bul Trendelenburtıń oń simptomı bolıp tabıladı.
San úshmuyeshi tamırlardan ishten palpaciyalanǵanda tuwma shıǵıwda san basshasın anıqlap bolmaydı. Basshanıń jambas súyegine hám qaltasına fiksaciya dárejesin anıqlaw ushın fiksaciya etilgen jambasta sandı distal ushınan qolda tartıladı. Bul belgili klinikalıq hám prognostikalıq áhmiyetke iye. Vizual baqlaw sannıń háreketsheńlik dárejesin anıqlawǵa múmkinshilik beredi.
Trendelenburg simptomı basqa halatlarda (poliomielit asqınıwında, arttırılǵan shıǵıwda, san súyeginiń varuslı moyınshasında) da oń bolıwı múmkin.
San súyegi shıqqanda úlken urshıq Rozer-Nelaton sızıǵınan joqarıda turadı. Rozer-Nelaton sızıǵı — jambas súyegi aldınǵı joqarı qırı astı menen quyımshaq súyegi dúmpegin birlestiriwshi sızıq bolıp tabıladı (264-súwret). Ayaqtıń anatomiyalıq uzınlıǵı birdey bolǵan halda salıstırma uzınlıǵı shıqqan tárepte kelte boladı.
Diagnoz qoyıw hám emlew usılın anıqlaw ushın rentgen súwretiniń áhmiyeti úlken. Rentgen súwreti nawqas turǵan hám jatqan halda alınadı (ásirese, emlew usılı tańlanıp atırǵanda). Ayaqtıń orta halatında hám ishki rotaciyada alınǵan rentgen súwretleri anteversiya haqqında juwmaq shıǵarıwǵa imkan beredi.
San súyeginiń tuwma shıǵıwında differencial (salıstırmalı) dizgnozdı san súyeginiń varuslı moyınshası, quyrıq orta bulshıq eti láńi, sonday-aq patologiyalıq hám jaraqat nátiyjesinde júz bergen shıǵıw ortasında qoyıw kerek. Anamnez (sorap biliw), rentgen súwretindegi belgiler diagnozdı tuwrı qoyıwǵa járdem beredi.
San súyeginiń tuwma shıǵıwı qansha erte emlense, sonsha jaqsı nátiyje beredi. Bul kesellikti konservativ hám operativ emlew birneshe basqıshlarǵa bólinedi.