«Ona tili» 8-sinflar uchun 8- 8- 1-dars
a) individual - tarqatma materiallar, kartochka. b)
Download 1.27 Mb.
|
8-sinf-ona-tili-konspekti (1)
|
a) individual - tarqatma materiallar, kartochka. b) Frontal (guruh bilan ishlash) III. Yangi mavzu 20-TOPSHIRIQ Hunar xosiyati Aytishlaricha ,Gushtasp(Erondagi kayoniylar sulolasining beshinchi hukmdori) kunlardan birida ,begona bir shaharga kelib qoldi.Uning yonida biror chaqa ham yo’q edi.yeyishga narsa topolmay och qoldi. Birovdan so’raydesa ,izzat 0-nafsi yol qo’ymas edi.Uning yodiga yoshligi tushdi. U bolalik paytida maktabga borar ekan ,yo’l chetida joylashgan temirchi do’koni oldida biroz to’xtab ,temirchilarning pichoq va bolta yasashlarini tomosha qilar edi va siridan birmuncha voif bolib qolgan edi. Bilib oling .Bir mustaqi so’z boshqa mustaqil so’zni izohlaydigan bog’lanish tobe bog’lanish deyiladi. Bir mustaqil so’z boshqasiga ergashmay ,izohlamay bog’lansa teng bog’lanish deyiladi. So’zlarning teng bog’lanishi so’z qo’shilmasini hosil qiladi:yoshlar va kelajak Teng bog’laninishda tobe va hokim so’z bo’lmaydi. .
So’z birikmasi hokim so’zning qaysi turkumga oid so’z bilan ifodalanishiga qarab, ikki guruhga bo’linadi: otli so’z birikmasi, fe’lli so’z birikmasi. Otli so’z birikmasida hokim so’z ot va otlashgan so’zlar bilan ifodalanadi: shaharning ko’chalari, hammasidan katta, chumchuqning chug’ur-chug’uri, o’quvchilarning beshtasi, beqiyos o’lka, katta qishloq, Fe’lli so’z birikmasida hokim so’z fe’l bilan ifodalanadi: kitobni o’qimoq, daftarga yozmoq, tez yugurmoq, ohista gapirmoq, ta’sirli so’zlamoq, zavq bilan o’qimoq. O’zbek tilida so’z birikmalarining tobe so’zi, asosan, hokim so’zdan oldin keladi. 24-topshiriq. Gaplar (maqollar) tarkibidagi so’z birikmalarini aniqlab, ularni otli so’z birikmasi hamda fe’lli so’z birikmasiga ajratib yozing. 1. Bo’zchi belbog’ga yolchimas. 2. Umidsizlik uyin buzsang, umidingga yetarsan. 3. Bulbul chamanni sevar, odam — Vatanni. 4. Maydonda sinalgan odam — elda aziz. 5. Ona yurting omon bo’lsa, rangi-ro’ying somon bo’lmas. 6. O’zingni er bilsang, o’zgani sher bil. IV. Yangi mavzuni mustahkamlash: Og’zaki savol-javob. Savol va topshiriqlar 1. So’zlarning qanday birikuviga so’z birikmasi deyiladi? 2. So’z birikmasida hokim so’z va tobe so’zlarning joylashuvi haqida so’zlang. V. Uyga vazifa 61-mashq. VI. Dars yakuni. Baholarni tahlil qilish. O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari: __________ «Ona tili» 8-sinflar uchun 8-« » «_____________» 8-« » «_____________» 24-dars So’z birikmasi va so’zlar qo’shilmasi. Qo’shma so’z Darsning maqsadi: a) ta’limiy: Ona tili fanining nazariy va amaliy asoslarini o’rganish jarayonida o’quvchilarda estetik did, estetik ong, ona tiliga muhabbat, badiiy tafakkur va tasavvurini kamolga yetkazish va barkamol avlod tarbiyasiga zamin yaratish. b) tarbiyaviy: Ona tili fani orqali o’quvchilarga DTS asosida dars berish. c) rivojlantiruvchi: O’quvchilarni tafakkur va idrokini kengaytirish, ularni mustaqil fikrlashga o’rgatish. Nutqiy kompetensiya (tinglab tushunish, so‘zlash, o‘qish, yozish): Berilgan topshiriq, sodda matnlarni tinglab tushuna oladi; Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi : – mavjud axborot manbalaridan foydalanib (internet, telefon, kompyuter, elektron pochta), ma’lumotlar topish. O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: – shaxs sifatida o‘z-o‘zini rivojlantirish, o‘z xatti-harakatini adekvat baholash, halollik, to‘g‘rilik kabi sifatlarga ega bo‘lish. Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: – o‘zining fuqarolik burch va huquqlarini bilish, unga rioya qilish; Milliy va umummadaniy kompetensiya: – milliy va umuminsoniy qadriyatlarni farqlay olish. Dars jarayoni 1.Tashkiliy qism 4 minut 2.O’tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut 3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut 4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut 5.O’quvchilarni baholash 3 minut 6. Uyga vazifa 2 minut
«Ona tili» 8-sinf uchun darslik. 8-sinf darsligining elektron varianti. I. Darsning borishi: a) salomlashish b) sinf tozaligi va davomatni nazorat qilish c) kirish suhbati, o’quvchilarning og’zaki nutqini o’stirish II. O’tgan mavzuni so’rash. a) individual - tarqatma materiallar, kartochka. b) Frontal (guruh bilan ishlash) III. Yangi mavzu 25-topshiriq. Matnni diqqat bialn o’qib chiqing. Amir Temur va me’mor Bir kuni Amir Temur tez muddatda dunyo qoyil qoladigan madrasa qurib bitirishni niyat qilibdi. Mohir me’morni chaqirib, o’sha kuniyoq ish boshlatmoqchi bo’libdi.Me’mor bunday binoni shoshilinch qurib bo’lmasligini qancha aytsa ham Amir Temur ko’mabdi .Noiloj qolgan me’mor madrasaning joyini tayyorlab ,poydevorini qo’ydirib bir kechada g’oyib bo’lib qolibdi.Yer-u ko’kni qidirib topisholmabdi.Oradanikki yil o’tgach haligi usta yana paydo bo’libdi-da ,darg’azab Amirga: --Siz istagan muddatda bu binoni qurib bitkazishimmumkin edi,ammo migng go’zalbo’lgani bilan uning umri uzoqqa bormasdi. 26-topshiriq. Matndagi ajratib ko’rsatilganbirikuvlar tarkibidagiso’zlar qanday vositalr yordamida bog’langanini aniqlang.
So’z qo’shilmalarini qo’llab, 2-3 tadan gap tuzing. So’z qo’shilmalari qanday vosita yordamida hosil qilinganligini izohlang. 62-mashq.Imlo lug’atidan qo’shma so’zlarga misollar toping. Ularni ikki nguruhga ajrating. 1)qo’shib yoziladigan qo’shma so’zlar 2)ajratib yoziladigan qo’shma so’zlar IV. Yangi mavzuni mustahkamlash: Og’zaki savol-javob. Savol va topshiriqlar 1. So’zlarning o’zaro teng bog’lanishi deganda nimani tushunasiz? 2. So’zlarning o’zaro tobe bog’lanishini misollar asosida tavsiflang. 3. «So’z birikmasi» va «so’z qo’shilmasi»ning farqi nimada? V. Uyga vazifa 64- mashq. VI. Dars yakuni. Baholarni tahlil qilish. O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari: __________ «Ona tili» 8-sinflar uchun 8-« » «_____________» 8-« » «_____________» 25-dars MUSTAHKAMLASH DARSI .Talab vodiysi Darsning maqsadi: a) ta’limiy: Ona tili fanining nazariy va amaliy asoslarini o’rganish jarayonida o’quvchilarda estetik did, estetik ong, ona tiliga muhabbat, badiiy tafakkur va tasavvurini kamolga yetkazish va barkamol avlod tarbiyasiga zamin yaratish. b) tarbiyaviy: Ona tili fani orqali o’quvchilarga DTS asosida dars berish. c) rivojlantiruvchi: O’quvchilarni tafakkur va idrokini kengaytirish, ularni mustaqil fikrlashga o’rgatish. Nutqiy kompetensiya (tinglab tushunish, so‘zlash, o‘qish, yozish): Berilgan topshiriq, sodda matnlarni tinglab tushuna oladi; Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi : – mavjud axborot manbalaridan foydalanib (internet, telefon, kompyuter, elektron pochta), ma’lumotlar topish. O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: – shaxs sifatida o‘z-o‘zini rivojlantirish, o‘z xatti-harakatini adekvat baholash, halollik, to‘g‘rilik kabi sifatlarga ega bo‘lish. Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: – o‘zining fuqarolik burch va huquqlarini bilish, unga rioya qilish; Milliy va umummadaniy kompetensiya: – milliy va umuminsoniy qadriyatlarni farqlay olish. Dars jarayoni 1.Tashkiliy qism 4 minut 2.O’tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut 3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut 4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut 5.O’quvchilarni baholash 3 minut 6. Uyga vazifa 2 minut
«Ona tili» 8-sinf uchun darslik. 8-sinf darsligining elektron varianti. I. Darsning borishi: a) salomlashish b) sinf tozaligi va davomatni nazorat qilish c) kirish suhbati, o’quvchilarning og’zaki nutqini o’stirish II. O’tgan mavzuni so’rash. a) individual - tarqatma materiallar, kartochka. b) Frontal (guruh bilan ishlash) III. Yangi mavzu 65-mashq.Matnni ifodali o’qing. TALAB VODIYSI Chun talab vodiysig’a qo’ysang qadam, Ollinga har dam kelur yuz ming alam. Har dam anda yuz malolatyuzlanur, Har nafas ming sa’b holat yuzlanur . Istamak ranji ko’ngulni zor etar, Topmomog’liq ruhni afgor etar. Jonni kuydirrmak bo’lub mahrumliq, Vaslining mi’odi noma’lumliq. 66-mashq.Berilgan izohlardan matnda ajratilgan izohlarning ma’nosini aniqlab ,lug’at daftaringizga ko’chiring.1)malol kelish,og’rininsh.2)Xor bo’lish ,ezg’in holatga tushish. 67-mashq-Har bir bandni ifodali o’qib,mazmunini nasriy bayon qilishga tayyorlaning. IV. Yangi mavzuni mustahkamlash: Og’zaki savol-javob. V. Uyga vazifa 67-mashq VI. Dars yakuni. Baholarni tahlil qilish. O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari: __________ «Ona tili» 8-sinflar uchun 8-« » «_____________» 8-« » «_____________» 26-dars MUSTAHKAMLASH DARSI .Talab vodiysi Darsning maqsadi: a) ta’limiy: Ona tili fanining nazariy va amaliy asoslarini o’rganish jarayonida o’quvchilarda estetik did, estetik ong, ona tiliga muhabbat, badiiy tafakkur va tasavvurini kamolga yetkazish va barkamol avlod tarbiyasiga zamin yaratish. b) tarbiyaviy: Ona tili fani orqali o’quvchilarga DTS asosida dars berish. c) rivojlantiruvchi: O’quvchilarni tafakkur va idrokini kengaytirish, ularni mustaqil fikrlashga o’rgatish. Nutqiy kompetensiya (tinglab tushunish, so‘zlash, o‘qish, yozish): Berilgan topshiriq, sodda matnlarni tinglab tushuna oladi; Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi : – mavjud axborot manbalaridan foydalanib (internet, telefon, kompyuter, elektron pochta), ma’lumotlar topish. O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: – shaxs sifatida o‘z-o‘zini rivojlantirish, o‘z xatti-harakatini adekvat baholash, halollik, to‘g‘rilik kabi sifatlarga ega bo‘lish. Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: – o‘zining fuqarolik burch va huquqlarini bilish, unga rioya qilish; Milliy va umummadaniy kompetensiya: – milliy va umuminsoniy qadriyatlarni farqlay olish. Dars jarayoni 1.Tashkiliy qism 4 minut 2.O’tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut 3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut 4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut 5.O’quvchilarni baholash 3 minut 6. Uyga vazifa 2 minut
«Ona tili» 8-sinf uchun darslik. 8-sinf darsligining elektron varianti. I. Darsning borishi: a) salomlashish b) sinf tozaligi va davomatni nazorat qilish c) kirish suhbati, o’quvchilarning og’zaki nutqini o’stirish II. O’tgan mavzuni so’rash. a) individual - tarqatma materiallar, kartochka. b) Frontal (guruh bilan ishlash) III. Yangi ma 27-topshiriq.Matnni ifodali o’qing Har nekim g’ayri talabdur tashlamq, O’zni maqsad manzilig’a boshlamoq.
O’zga nav o’lg’ay sanga uldam sifot. Ganjidin yetkay asar vayroninga Zoti nuridin yorug’lug’ joninga Quyidagi izohlardanajratiganso’zlarning ma;nosini aniqlab ,lu’at daftaingizga ko’chirig va yodlang. 1)suv tagida harakat qilish,suzish. 2) sayin,sari 3)mashaqqat,mushkullik 70-mashq.Har bir band mazmunini avval she’riy ifodali o’qing,keyin nasriy bayon qilishga tayyorlaning.
Berilgan topshiriq, sodda matnlarni tinglab tushuna oladi; Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi : – mavjud axborot manbalaridan foydalanib (internet, telefon, kompyuter, elektron pochta), ma’lumotlar topish. O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi: – shaxs sifatida o‘z-o‘zini rivojlantirish, o‘z xatti-harakatini adekvat baholash, halollik, to‘g‘rilik kabi sifatlarga ega bo‘lish. Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi: – o‘zining fuqarolik burch va huquqlarini bilish, unga rioya qilish; Milliy va umummadaniy kompetensiya: – milliy va umuminsoniy qadriyatlarni farqlay olish. Dars jarayoni 1.Tashkiliy qism 4 minut 2.O’tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut 3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut 4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut 5.O’quvchilarni baholash 3 minut 6. Uyga vazifa 2 minut
A) ohang B) kesimlik belgisining miqdori C) eganing miqdori D) bog’lovchilar va bog’lovchi vazifasidagi vositalar 2. Bog’lovchi vazifasidagi vositalarni toping. 1) -u (-yu), -da, -ki yuklamalari; 2) ko’makchili qurilmalar; 3) bo’lsa, esa, deb so’zlari; 4) nisbiy so’zlar; 5) ohang; 6) tinish belgilari; 7) shart mayli qo’shimchasi;8) kirish so’zlar A) 1, 2, 4, 6, 8 B) 1, 3, 5, 6, 7 C) 1, 2, 3, 4, 7 D) 2, 3, 4, 6, 8 3. Qo’shma gap qismlarini bog’lovchi vositalarni toping. 1) bog’lovchilar; 2) ohang; 3) tinish belgilari; 4) ko’makchili qurilmalar; 5) bog’lovchi vazifasidagi qurilmalar A) 1, 2, 3 B) 2, 3, 5 C) 1, 4, 5 D) 1, 2, 5 4. Bog’langan qo’shma gapni toping. A) Dono aybni o’zidan axtaradi, ahmoq esa do’stini ayblaydi B) Guli yo’q bo’stondan yaproq yaxshi, foydasi yo’q yo’ldoshdan tayoq yaxshi C) Hunar o’rgan, chunki hunarda ko’p sir, yopiq eshiklarni ochar birma-bir D) Yerga mehringni bersang, u senga rizq beradi, seni to’ydiradi 5. Bog’langan qo’shma gaplarni hosil qilish uchun xizmat qiladigan yuklamalarni toping. A) –mi, -chi B) –u (-yu), -da C) –ku, -da D) –u(-yu), -ki 6. Biriktiruv bog’lovchisi qo’shma gapning qanday munosabatda bo’lgan qismlarini bog’lab keladi? A) payt B) sabab-natija C) maqsad D) A va B 7. Qismlari o’rtasida sabab-natija munosabati ifodalangan qo’shma gaplarda ikkinchi qism oldidan qaysi so’zni qo’yish mumkin bo’ladi? A) shuning uchun B) oqibatida C) natijada D) sababli 8. Qo’shma gapning payt, sabab-natija munosabatlarida bo’lgan qismlarini bog’lab keladigan vositalarni toping. A) biriktiruv bog’lovchilari B) zidlov bog’lovchilari C) ayiruv bog’lovchilari D) nisbiy so’zlar 9. Zidlov bog’lovchilari qo’shma gapning qaysi qismida qo’llanadi va qo’shma gap qismlari qanday tinish belgisi bilan ajratiladi? A) qo’shma gapning birinchi qismi boshida qo’llanadi. Tire bilan ajratiladi B) qo’shma gapning birinchi qismi ohirida qo’llanadi. Vergul bilan ajratiladi
D) qo’shma gapning ikkinchi qismi oxirida qo’llanadi. Tire bilan ajratiladi 10. Qo’shma gap qismlarini bog’lash bilan birga ular o’rtasida zidlash, ketma-ketlik munosabati mavjudligini bildiradigan yuklamalarni toping A) –mi, -chi B) –da, -ku C) –u(-yu), -da D) –a(-ya), -u(-yu) 11. Qo’shma gap qismlarida ifodalangan voqea-hodisalarning galma-gal ro’y berishini yoki ularning faqat bittasining yuzaga chiqishini ta’kidlaydigan bog’lovchilarni toping. A) ergashtiruvchi bog’lovchilar B) biriktiruv bog’lovchilar C) zidlov bog’lovchilar D) ayiruv bog’lovchilar 12. Takror holda qo’llanganda ayiruv bog’lovchilari oldida qanday tinish belgisi qo’yiladi? A) nuqtali vergul B) vergul C) tire D) hech qanday tinish belgisi qo’yilmaydi 13. Qaysi so’zlar qo’shma gap qismlarni bog’lash bilan birga ular o’rtasida qiyoslash va zidlash munosabati mavjudligini ifodalaydi? A) nisbiy so’zlar B) bo’lsa, esa so’zlari C) agar, gar so’zlari D) shuning uchun, shu tufayli so’zlari 14. Ergashgan qo’shma gapni toping. A) Jondan ortiq narsa yo’q, lekin do’stlar uchun jonimiz fido B) Oy tunda kerak, aql esa kunda kerak C) Tilagim shuki, hamma bilan yaxshi muomilada bo’ling D) Sarbon shundog’ dedi-da, quchog’ini ochib Abu Bakr tomon kela boshladi 15. Ergash gaplarni bosh gapga bog’lovchi vositalarni toping. 1) ergashtiruvchi bog’lovchilar; 2) nisbiy so’zlar; 3) tinish belgilari; 4) ko’makchilar; 5) deb so’zi; 6) ko’makchili qurilmalar; 7) yuklamalar A) 1, 2, 3, 4, 5 B) 1, 2, 4, 5, 6 C) 2, 3, 4, 5, 7 D) 1, 2, 5, 6, 7 16. Sabab, maqsad, qiyoslash-chog’ishtiruv ergashtiruvchi bog’lovchilari qo’shma gapning qaysi qismida ifodalanadi? A) ergash gap boshida B) ergash gap oxirida C) bosh gap boshida D) bosh gap oxirida Download 1.27 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|