Ona tili va bolalar adabiyoti

Savollar:
1. Olmosh qanday so‘z turkumi? 
2. Olmoshning ma’noviy xususiyati qanaqa? 
3. Olmosh nutqda nimalarni almashtirib, nimalarga ishora qilib keladi? 
4. Qaysi olmoshlar ot o‘rnida qo‘llanadi? 
5. Qaysi olmoshlar sifat o‘rnida qo‘llanadi? 
6. Qaysi olmoshlar son o‘rnida qo‘llanadi?
7. Qaysi olmoshlar ravish o‘rnida qo‘llanadi? 
8. Qaysi olmoshlar fe’l o‘rnida qo‘llanadi? 
9. Qaysi olmoshlar taqlid so‘z o‘rnida qo‘llanadi? 
10. Qaysi olmoshlar so‘z birikmasi o‘rnida qo‘llanadi? 
11. Qaysi olmoshlar gap o‘rnida qo‘llanadi? 
12. Olmosh matn o‘rnida ham qo‘llanadimi? 
277-mashq. 1- topshiriq. 267-mashqda ajratilgan olmoshlarni matndan angla-
shilib turgan va o‘zi almashtirib kelayotgan so‘z, so‘z birikmasi, gap bilan 
almashtirib, gaplarni o‘qing. 
2-topshiriq. Quyidagi savollarga javob bering. 
1. Olmoshlarni o‘zi almashtirib kelayotgan so‘z, so‘z birikmasi, gap bilan 
almashtirganingizda qanday noqulaylik sezdingiz? 
2. Shunga asoslanib olmoshning nutqdagi ahamiyatini tushuntiring. 
Olmoshning ma’no turlari 
 
278-mashq. O‘qing. Kishilik olmoshlarini topib, shaxs va sonini ayting. 
1. Men ham sen singari yigirma ikki yoshimda qaynab, toshib yurgan 
kezlarim edi. (M. Ismoiliy) 2. – E, e, akillay berasan-da, Safar! – dedi 
buqoq, – biz nima deyapmiz-ku, sen nima deyapsan! (A. Qodiriy)
3. Kel, qizim, mehmonlaring seni ancha kutib qolishdi-ku. (S. Zunnu-
nova) 4. – Tag‘in nima deysiz? – Hech narsa demayman.. Lekin siz 
ikki yil burungi Kumush emassiz. (A. Qodiriy) 5. Begim.. sizda vijdon, 
insof, va’da, vafo, yaxhsilikni bilish, boringki, odamgarchilikdan hech 
gap yo‘q emish. (A. Qodiriy) 6. Siz qutlug‘ kunlarda yetib keldingiz, 
aziz birodarlar! (A. Muxtor) 
7. Siz mardlar avlodi, sizdagi g‘urur
Po‘lat nayza kabi o‘tkir, bukilmas. (G‘. G‘ulom) 

---

130 
8. Musulmonlar! Yaxshi deb yo‘lida jon berganing Azizbek bu kun 
sizlarga yaxshiligingizni o‘ttiz ikki tanga soliq bilan qaytarmoqchi 
bo‘ldi. (A. Qodiriy) 9. Zamira «A» tokchasi xatga to‘lib turganini 
ko‘rdi-yu, borib qo‘l soldi. Uning nomiga g‘alati bir konvert chiqdi: na 
adresi bor, na markasi va na pochta muhri. (P. Qodirov) 9. Shu zahoti 
qayoqdandir Ko‘kqashqa paydo bo‘ldi. U quyundek uchib kelib, 
bo‘rilarga tashlandi. (N. Fozilov) 10. Xudoga shukur, boylarimiz 
orasida saxovatli odamlar ham bor. Ular faqirlarga zakot beradilar, 
yalang‘ochlarni kiyintiradilar. (Oybek)