Ona tili va bolalar adabiyoti

gapidan juda xursand b‘lib ketdim. (G‘ayratiy) 10. Tajribali yilqichi 
ko‘k ayg‘irning bekorga chopib ketmaganini sezib, uning iziga tushgan 
edi. (N. Fozilov) 
 
Qaysi kelishik qo‘shimchalari o‘zaro ma’nodosh bo‘lib kela oladi? 
 
253-mashq. Gaplarni o‘qing. Ortiqcha, noo‘rin qo‘llangan kelishik qo‘shim-
chalarini aniqlab, nima sababli ortiqcha ekanligini tushuntiring. 
1. Bog‘bon ko‘chatni ekdi. (“Ona tili” darsligidan) 2. Shamol ko‘-
chatni egdi. (“Ona tili” darsligidan) 3. Ne’mat hikoyani o‘qidi. (“Ona 
tili” darsligidan) 4. U bayroqchasini va sharlarini olib ko‘chaga chiqdi. 
(“Ona tili” darsligidan) 5. Predmetning nomini, harakatini va belgisini
bildirgan so‘zlarni yozing. (“Ona tili” darsligidan) 6. Shuhrat va men 
tulkini, bo‘rini, ayiqni, filni ko‘rdik. (“Ona tili” darsligidan) 
7. To‘lib-toshib sayrar qushcha 
Maqtab gulni, bahorni. (S. Vohidov) 
8. Vahob chanada uchdi. (“Ona tili” darsligidan) 9. Muz ustida 
konkida uchish juda zavqli. (“Ona tili” darsligidan) 10. Tikuvchi 
kiyimlarni tikadi. (“Ona tili” darsligidan) 11. Bulbul to‘qayzorlarda, 
yashil bog‘larda, qishloqlarda, tog‘ etaklaridagi daraxtzorlarda ko‘p 
uchraydi. (“Ona tili” darsligidan) 12. U butazorlarga, tog‘ yonbag‘ri-
dagi daraxtzorlarga in quradi. (“Ona tili” darsligidan) 13. Gulzor-
lardan, bog‘lardan o‘tdim. (H. Olimjon) 
Sifat
254-mashq. Gaplarni o‘qing. Sifatlarni aniqlab, o‘zi bog‘langan so‘z bilan 
birga ko‘chiring. Sifatlarning so‘rog‘i, qanday so‘zga bog‘lanishi va gapdagi 
vazifasini izohlang. 
1. Ko‘cha yuziga katta, dang‘illama uy tushgan-u, hali bitmagan edi. 
(N. Fozilov) 2. Yomg‘ir tindi. Beg‘ubor zangori osmonda lovullagan 
quyosh nuri ko‘m-ko‘k barglar, baxmal sabzalar ustiga tushmoqda. 

---

117 
(G‘ayratiy) 3. Biz yashayotgan go‘zal va bepoyon mamlakat O‘zbe-
kiston deb ataladi. (M. Hamidova) 4. Butun bir institutda undan chiroyli 
qiz yo‘q edi. (O. Yoqubov) 5. Qiz nihoyatda chiroyli edi. (Shuhrat)
6. Bu hazildan faqat Risolat kuldi. Dangal va chiroyli kular edi. (F. Mu-
sajonov) 
7. Qattiq yerdan tatalab chiqqan boychechak,
Yumshoq erdan yumalab chiqqan boychechak.
(«Qo‘shiqdan») 
8. Til bilmaslik birinchi haftalarda ularni qattiq qiynadi. (Oybek) 9. Os-
mon yiroq, yer qattiq. (Maqol) 10. Inson uchun havo, quyosh, suv, non, 
ota-ona qanchalik aziz va muqaddas bo‘lsa, Vatan ham shunchalik 
mo‘tabardir. (X. Davron) 11. Gohida kichik, hidli handalakchalar olib 
kelardi. Biram hidi yaxshi bo‘lardiki, kun bo‘yi qo‘ynimizga solib, 
hidlab yurardik. (Sh. Sa’dulla)