Ona tili va bolalar adabiyoti

Savollar: 
1. Egalik qo‘shimchasi qanday so‘zlarni o‘zaro bog‘laydi? 
2. Egalik shaklidagi so‘zga bog‘langan so‘z qanday shaklda bo‘ladi? 
3. Qaratqich va qaralmish deganda nimani tushunasiz? 
4. Qorabuloq qishlog‘i, Botanika bog‘i, o‘zbek xalqi, Orol dengizi, nemis tili 
kabi birikmalarda tobe so‘zga qaratqich kelishigi qo‘shimchasini qo‘shib 
bo‘ladimi? Bunday birikmalarda egalik shaklidagi ot qanday ma’noni ifodalaydi?
 
243-mashq. Quyida berilgan birikmalarda egalik qo‘shimchasi qanday 
sintaktik vazifa bajarayotganligini aniqlang. O‘zingiz ham shunday birikmaga 4-
5 ta misol topib, ular ishtirokida gap tuzing. 
Sochi uzun qiz, tishi o‘tkir arra, bo‘yi baland yigit, shoxi katta sigir, 
terisi qalin kaltakesak, boshi berk ko‘cha, ko‘ngli toza bola, zehni o‘tkir 
o‘quvchi, bilagi zo‘r polvon, narxi baland mashina, mehri daryo ustoz, 
nigohi o‘tkir qush, davosi yo‘q kasallik, suvi issiq buloq.
244-mashq. Gaplarni o‘qing. Nima uchun ayrim gapda qaratqichli kishilik 
olmoshi qo‘llangani, ayrim gapda qo‘llanmaganini tushuntiring. 
1. Kunlardan bir kun ko‘pni ko‘rgan, jahon kezgan og‘aynilarimdan
biri uyimga kelib qoldi. (Shukrullo) 2. – Avvalo, mening uyim yo‘q. 
Undan keyin meni muborakbod qilib turgan tanishlarim ham yo‘q, – 
dedi Anvar qo‘l siltab. (A. Qodiriy) 3. Mehnatsevar xalqimizning 
to‘kkan teri, sarflagan mehnati zarra bo‘lsa ham zoye ketmadi.
(N. Safarov) 
 

---

111 
4. Buzuqni tuzatish, barbodni obod
Bizning xalqimizga bo‘lur muyassar. (G‘. G‘ulom) 
5. Umidingni uzma, ko‘nglingni buzma. (Maqol) 6. Sening 
ko‘ngling, sening umiding bilan kimning nima ishi bor! (P. Tursun)
7. Bosadigan qadamingiz, og‘izdan chiqadigan so‘zingiz boshvog‘i 
mahkam bo‘lsin. (M. Ismoiliy) 8. Sizning har bir so‘zingiz biz kabi ilm 
gadolari uchun tilladan afzaldir. (Oybek) 9. Sen bo‘lsang mening 
asboblarimni har yerga tashlab ketasan. Bunday qilsang men xafa 
bo‘laman. (M. Ismoiliy) 10. – Yo‘q, yo‘q, bobojon. Sizni xafa qilmay-
man. Endi asboblaringizga tegmayman. (M. Ismoiliy) 
11. Samimiy oshnoman deb, hamisha aybing istovchi,
Tili dilga muvofiq bo‘lmagan ahli riyodan kech! (Habibiy) 
12. Birovning aybiga kulmagin zinhor,