O'qituvchining kasbiy-pedagogik madaniyatini shakllantirish funktsiyalari, mezonlari va darajalari, shakllantirish tamoyillari. Pedagogik madaniyat darajalari O`qituvchining kasbiy pedagogik madaniyatini shakllantirish darajalari

Oliy kasbiy va pedagogik ta'lim tizimi
Hozirgi vaqtda kasb-hunar ta'limi o'qituvchilarini tayyorlash Rossiyaning 57 shahrida joylashgan 83 ta universitetda amalga oshirilmoqda. Bular ikkita ixtisoslashgan universitetlar (Yekaterinburgdagi Rossiya davlat kasb-hunar pedagogika universiteti va Volga davlat muhandislik-pedagogika akademiyasi). Nijniy Novgorod), 11 klassik universitet, 18 texnika va texnologiya universitetlari, 18 agrotexnika, agrar va qishloq xo'jaligi universitetlari, 23 pedagogika universitetlari va institutlari va 8 boshqa universitetlar. Ushbu universitetlar Rossiya xaritasida juda notekis joylashgan.
Boshlang‘ich kasb-hunar ta’limi tizimining ehtiyojlarini hisobga olgan holda oliy ta’lim muassasalari tarmog‘ini optimallashtirish zarur.
Sotsialistik davrda sanoat sohasining ustuvor rivojlanishi ishchi kuchining o'ziga xos kasbiy va malakaviy tuzilmasini belgilab berdi, bu esa o'z navbatida kasb-hunar maktabi o'qituvchilari tarkibini belgilab berdi.
Hozirgi vaqtda kasb-hunar ta'limi ijtimoiy soha, iqtisodiyot, xizmat ko'rsatish va sog'liqni saqlash sohalari kasblariga tobora ko'proq e'tibor qaratilmoqda. Kasbiy-pedagogik kadrlarga ehtiyoj ortib bormoqda. Ta'lim muassasalarini qayta tashkil etish amalga oshirildi. Sanoat-pedagogika texnikumlari oʻrniga kasb-hunar-pedagogik texnikumlar va kollejlar tashkil etildi. Ta’lim muassasalarini boshqarish yanada mustaqil bo‘ldi, ta’lim mazmuni hududiy xususiyatga ega bo‘ldi, davlat ta’lim standartlari joriy etildi. Muvofiqlashtiruvchi kengash – kasb-hunar pedagogik ta’lim bo‘yicha oliy va o‘rta maxsus kasb-hunar ta’limi muassasalarining o‘quv-uslubiy birlashmasi tuzildi.
Kasbiy ta'lim o'qituvchisi psixologik-pedagogik, tarmoq tayyorlash va ishchi kasbiga o'qitishni o'z ichiga olgan uchta integratsiyalashgan komponentdan iborat aniq tizimli ta'lim oladi.
Psixologik-pedagogik tayyorgarlik komponentining o‘ziga xos xususiyati shundaki, bitiruvchida o‘z fanini mustaqil loyihalash, uning mazmunini tanlash va ushbu fanni o‘qitish metodikasini ishlab chiqish ko‘nikmalari mavjud.
O‘qituvchining tarmoq tayyorgarligining o‘ziga xosligi shundan iboratki, u pedagogik xodim sifatida o‘quvchilarni ishlab chiqarishda o‘qitishni o‘quv jarayoniga ziyon yetkazmasdan unumli mehnat bilan uyg‘unlashtirish tamoyillari asosida tashkil etishi va amalga oshirishi kerak bo‘ladi.
Ishlab chiqarish ta'limi ustasi funktsiyalarini bajarishda o'qituvchi ishchi kasbi bo'yicha boshlang'ich kasb-hunar ta'limi bitiruvchilari uchun rejalashtirilganidan yuqori bo'lgan malaka darajasiga ega bo'lishi kerak.
Kasbiy-pedagogik ta'limning tarkibiy qismlari bo'yicha kadrlar tayyorlash hajmlarining bugungi kunda optimal nisbati quyidagicha: 60% - tarmoq tayyorlash, 27% - psixologik-pedagogik tayyorgarlik va 13% - ishchi kasbiga o'qitish.
Kasb-hunar o'qituvchilarini tayyorlash bo'yicha mutaxassisliklar ro'yxati doimiy ravishda rivojlanib bormoqda. Shu bilan birga, ishchilar va mutaxassislarning zamonaviy kasbiy va malakaviy tuzilmasi hisobga olinadi. Bugungi kunda “Kasb-hunar ta’limi” mutaxassisligi 68 ta ixtisoslikka ega bo‘lib, ular sohaga qarab 12 guruhga birlashtirilgan. Mutaxassisliklarning ta'lim mazmuni 60% dan ortiq farq qiladi. Bu mutaxassislikning tarmoq navlarini mustaqil mutaxassislik deb e'tirof etish, ularning kodini va nomini kiritish, ularga bitiruvchilarning tegishli tasniflarini taqdim etish uchun asosdir.
Kelajakda yirik kasb-hunar pedagogika oliy o‘quv yurtlarini tashkil etish zarurati paydo bo‘lib, ular vaqt o‘tishi bilan kasb-hunar pedagogik ta’limning o‘quv-uslubiy markazlari rolini o‘ynay boshlaydi.
Bunday universitetlar talabalarni qabul qilishni kamaytirmagan holda yirik kasb-hunar pedagogika kollejlari negizida tashkil etilishi kerak.
Hozirgi vaqtda kasbiy-pedagogik ta'limni ko'p bosqichli egallash tizimi mavjud. Ko'p bosqichli pedagogik ta'lim mazmuni va tayyorlash muddatlari bo'yicha bir-biridan farq qiluvchi ketma-ket ta'lim va kasbiy dasturlar orqali amalga oshiriladi.
Universitetlar ta'lim bakalavriati (o'qish muddati 4 yil bo'lgan oliy kasbiy ta'limning ikkinchi darajasi), mutaxassis (uchinchi daraja) ta'lim darajasini berishni ta'minlaydi. Oliy ma'lumot- o'qish muddati 5 yil) va kasb-hunar ta'limi magistri (o'qish muddati 6 yil). Boshlang'ich kasb-hunar ta'limi tizimida mehnat bozorida eng ko'p talab qilinadigan mutaxassislardir. Kamroq darajada bakalavrlar va magistrlar boshlang'ich kasb-hunar ta'limi tizimida qo'llaniladi.
Universitetdagi ta’lim dasturining mazmuni to‘rt tsiklga (umumiy gumanitar va ijtimoiy-iqtisodiy fanlar; umumiy matematika va tabiatshunoslik fanlari; kasbiy ta’lim fanlari va fakultativ fanlar) birlashtirilgan, ular o‘z navbatida bloklarga bo‘lingan. Kasb-hunar ta'limi fanlari sikli o'zgaruvchan bo'lib, ikki blokdan - umumiy kasbiy ta'lim fanlaridan va maxsus kasbiy ta'lim fanlaridan iborat. O'z navbatida, bu bloklarning har biri ikkita modulni (umumiy psixologik-pedagogik fanlar va umumiy tarmoq fanlari; maxsus psixologik-pedagogik fanlar va maxsus sanoat fanlari) o'z ichiga oladi.
Tarkibni tuzishning modulli yondashuvi tsikl va bloklar fanlaridan turli ixtisosliklarga ega bo'lgan mutaxassislarni tayyorlash mazmunining o'zgarmas qismlari bo'lgan va 030500 - Kasb-hunar ta'limi mutaxassisligining barcha ta'lim dasturlari uchun bir xil bo'lganlarini ajratib ko'rsatish imkonini beradi. Boshqa (o'zgaruvchan) modullar sanoatning o'ziga xos xususiyatlariga qarab quriladi.
Ta'lim dasturi ta'lim mazmunini shakllantirishda universitetlarning ko'proq akademik erkinligini ta'minlaydi. U federal va mintaqaviy (universitet) tarkibiy qismlarni ajratib ko'rsatadi va tanlov fanlari soatlarini kengaytiradi.
Yangi taʼlim dasturida oʻquv fanlarining kasbiy yoʻnalishiga katta eʼtibor qaratilgan. Kasbiy yo'naltirilgan fanlar fundamental va tarmoq fanlariga kasbiy yo'nalish hissini beradi.
Ta'limda uzluksizlik g'oyasini amalga oshirish doirasida ko'p bosqichli va ko'p bosqichli komplekslar amalga oshirilmoqda. Kasb-hunar ta'limining (boshlang'ich va o'rta) oliy o'quv yurtiga qadar bo'lgan darajasi asosida kasb-hunar o'qituvchilarini tayyorlash dasturlari qisqartiriladi. Hozirgi vaqtda universitet dasturini kollejlar va texnikumlarning profil dasturi bilan integratsiyalashuvi ko'proq ishlab chiqilgan. Bunday qisqartirilgan ta'lim dasturlarini amalga oshiradigan universitetlar tarmog'i juda keng. Umuman olganda, qisqartirilgan o'qish muddati bilan universitetning birinchi yiliga qabul qilinganlar quyidagilar bo'lishi mumkin:
kasb-hunar kollejlari bitiruvchilari;
ixtisoslashtirilgan pedagogika kollejlari (texnik bilim yurtlari) bitiruvchilari;
Oliy va o‘rta maxsus kasb-hunar ta’limi uzluksizligini ta’minlash muammolari kasb-hunar pedagogika ta’limi o‘quv-uslubiy birlashmasi yig‘ilishlarida muhokama qilinib, takomillashtirish zarur.
Kasbiy pedagogik ta'lim tizimidan tashqari boshlang'ich va o'rta kasb-hunar ta'limi muassasalarini pedagogik kadrlar bilan ta'minlashning boshqa usullari ham keng tarqaldi. Ko'pincha, bu muhandislarni psixologik-pedagogik qo'shimcha tayyorlash sxemalari yoki an'anaviy pedagogik ma'lumotga ega bo'lgan odamlar uchun qo'shimcha chuqurlashtirilgan sanoat o'qitish usullari. Bu holatlarning barchasida kasb-hunar-pedagogik ta’lim tizimiga xos bo‘lgan yuqori sifatga erishish mumkin emas.