Органик кимё фанидан Ўқув-услубий мажмуа

Organik kimyo 

№1 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 1;   

Birinchi bo’lib tirik organizmdan olingan moddalarni organik birikmalar deb atashni taklif qilgan 

olimni toping. 

Bertselius 

Zinin 

Butlerov 

Vyoler 

 

№2 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;   

Kimyoviy  tuzilishi  jihatidan  o’xshash,  tarkibi  bir-biridan  metilen-guruhiga  farq  qiladigan 

birikmalar qanday birikmalar hisoblanadi. 

Gomolog 

Enantiomerlar 

Konfarmatsiya 

oligomerlar  

 

№3 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 3;   

Kimyoviy xossalari bilan bir-biriga o’xshash, bir yoki bir necha  metilen guruhiga farq qiladigan 

gomologlar guruxiga  . . . deyiladi.   

gomologik qator   

izomerlar qatori 

konformat-enatiomerlar 

oligomer-polimerlar 

С

6

H

6

…

…

…

Br

2

Li

CO

2

…

HCl

…

PCl

5

С

6

H

6

…

…

…

Br

2

Li

CO

2

…

HCl

…

PCl

5

 

 

 

223

 

№4 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 1;   

Organik birikmalarni nomlashda nomenklaturaning asosiy necha xili  qo’llaniladi? 

3 

6 

4 

5 

 

№5 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;   

Parafinlar qanday reaktsiyaga kirishmaydi?

gomopolimerlanish 

parchalanish 

o’rin olish 

almashinish 

 

№6 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 3;   

Oltita uglerod va o’n to’rtta vodorod atomlari saqlagan uglevodorodning nechta izomeri bo’lishi 

mumkin? 

5 

6 

7 

8 

 

№7 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 1;   

Laboratoriya sharoitida metan gazi qaysi organik moddadan olinadi

etan kislota natriyli tuzi 

metan kislota natriyli tuzi 

malon kislota natriyli tuzi 

butan kislota natriyli tuzi 

 

№8 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;   

Metilyodid  bilan  etilyodid  aralashmasiga  natriy  metalli  ta’sir  ettirilganda  necha  xil  alkanlar 

aralashmasi hosil bo’ladi? 

3 

2 

1 

4 

 

№9 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 3;   

Propanga galogen ta’sir ettirilsa qanday modda hosil bo’ladi?

 

 

224

galogenizopropan 

propil galogenid 

propilgalogenid 

n-galogen propan 

 

№10 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 1;   

Organik  birikmalarning kimyoviy tuzilish nazariyasini yaratgan olim?

Butlerov, 1961 yil 

Berselius, 1967 yil 

Vyoler, 1965 yil 

Zinin, 1964 yil 

 

№11 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;   

Sirka  kislota  natriyli  tuzining  suvdagi  eritmasi  elektroliz  kilinganda  qanday  birikma  hosil 

bo’ladi. 

etan 

metan 

propan 

butan 

 

№12 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 3;   

Metanni quyosh nuri ta’sirida xlorlanganda undan necha xil xlorli hosila olish mumkin. 

4 

3 

6 

5 

 

 

№13 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 1;  

Kim organik kimyo uglevodorodlar va ularning hosilalarining kimyosi degan ta’rifni bergan?

Shorlemmer, 1889 yil

Libix, 1894 yil 

Lavuaze, 1895 yil 

Kekule, 1890 yil 

 

№14 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;   

Dimetilizobutil-uchlamchi-butilmetanni sistematik nomenklaturadagi nomini aniqlang. 

2,2,3,3,5-pentametilgeptan 

3,4-dimetil-4-izopropilpentan 

 

 

225

3,4,4,5,5-pentametilgeksan 

3,3,4-trimetil-3-izobutilbutan 

 

№15 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 3;   

Galogenli  hosilasi  degidrogenlanishidan  trimetiletilen  hosil  qiladigan,  nitrolanishidan  esa 

uchlamchi  nitrobirikma  hosil  qiladigan  beshta  uglerod  va  o’n  ikkita  vodorod  saqlagan

 

 

uglevodorodni aniqlang?  

etildimetilmetan 

dietilmetilmetan 

neopentan 

tetrametilmetan 

 

№16 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 1;   

Izomeriya tushunchasi fanga kim tomonidan, nechanchi yili kiritilgan?

Bertselius, 1830 yil  

Kucherov, 1860 yil 

Nesmeyanov, 1854 yil

Butlerov, 1844 yil 

 

№17 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 2;   

To’yingan uglevodorodlarni aniqlang. 

17

8

H

C

;

10

5

H

C

 

20

10

H

C

;

17

8

H

C

 

22

10

H

C

;

14

6

H

C

 

17

7

H

C

;

22

10

H

C

 

 

№18 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 3;   

Organik moddalar tuzilish nazariyasiga mos keluvchi javoblarni ko’rsating.  

1) molekuladagi atomlar valentliklariga mos ravishda ma’lum izchillikda bog’langan.  

2) moddaning xossasi faqat uning sifat va miqdoriga bog’liq.  

3) moddaning xossasi uning tarkibigagina emas, tuzilishiga ham bog’liq.   

4) molekuladagi atomlar o’zaro ta’sir etadi.  

5) molekuladagi har bir atomning xossasi qo’shni atom tabiatiga bog’liq emas. 

1,3,4 

2,3,4 

3,4,5 

2,4,5 

 

№19 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 2; Qiyinlik darajasi – 1;   

Alkenlarda izomeriyaning necha xili uchraydi?

 

 

226

3 

4 

5 

2 

 

№20 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 2; Qiyinlik darajasi – 2;   

Berilgan alkenlarning qaysi birida izomer mavjud?

geksen 

eten 

propen 

geptin 

 

№21 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 2; Qiyinlik darajasi – 3;   

Alkenlardagi 

-bog’ bilan bog’liq bo’lgan kimyoviy jarayonni aniqlang

etilen va atsetilen bog’lari bo’yicha birikish

butadien va atsetilen bog’lari bo’yicha parchalanish

dien va atsetilen bog’lari bo’yicha almashinish

qo’shbog’ va uchbog’lari bo’yicha eliminirlanish

 

№22 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 2; Qiyinlik darajasi – 1;   

Tarkibida beshta uglerod va o’nta vodorod saqlagan alkenda nechta izomer bor? 

5 

9 

8 

6 

 

№23 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 2; Qiyinlik darajasi – 2;   

Simmetrik izopropil-ikkilamchi-butiletilenning sistematik nomenklaturadagi nomini aniqlang

2,5-dimetilgepten-3 

3-metiloktin-4 

4-metil-5-etilgeksen-3

6,6-dimetilpenten-3 

 

№24 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 2; Qiyinlik darajasi – 3;   

Pentilkarbinol katalizator ishtirokida degidratlanganda qanday birikma hosil bo’ladi? 

geksen 

propilen 

pentadien 

butilen 

 

 

227

 

№25 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 2; Qiyinlik darajasi – 1;   

Etilizopropiletilenni sistematik nomenklatura buyicha nomlang

2-metilgeksen-3 

5-metilgeksen-3 

4-metigeksen-2 

3-metilgeksen-4 

 

№26 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 2; Qiyinlik darajasi – 2;   

2-metil-2-pentanolning  sulfat  kislota 

 

ishtirokida  degidratlanishidan  hosil  bo’ladigan 

uglevodorodni aniqlang 

etildimetiletilen 

simmetrik-dimetiletilen

nosimmetrik-dimetiletilen 

propiletilen 

 

№27 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 2; Qiyinlik darajasi – 3;   

Simm-dimetiletilenga vodorod xlorid birikishidan qanday birikma hosil bo’ladi? 

etilpropilxlor metan 

propilbutilxlormetan 

izobutilxlorid 

pentilxlorid 

 

№28 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 2; Qiyinlik darajasi – 1;   

sp

2

-Gibridlangan holatdagi uglerod atomi uchun qanday valent burchagi xarakterli?  

o

120

 

28

129

o

 

o

140

 

o

180

 

 

№29 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 2; Qiyinlik darajasi – 2;   

2,2-dimetilgeksen-3 ni ratsional nomenklatura bo’yicha nomini aniqlang

etil-uchlamchi-butiletilen 

propilizopropilpropilen

metilizopropil-etilen 

diizopropil-propilen 

 

№30 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 2; Qiyinlik darajasi – 3;   

Ozonidiga suv ta’siridan faqat metiletilketon hosil qiladigan sakkizta uglerod saqlagan alkenning 

nomini aniqlang 

 

 

228

dimetildietil-etilen 

metiletilpropil-etilen 

Dimetilpropil-etilen 

Dimetildiizopro-piletilen 

 

№31 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 2; Qiyinlik darajasi – 1;   

Metilbutilkarbinol  bug’  fazada  alyuminiy  oksidi  yuzasidan  o’tkazilsa  qanday  birikma  hosil 

bo’ladi 

geksen-2 

geksen-3 

geksan-3 

geksan-4 

 

№32 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 2; Qiyinlik darajasi – 2;   

2-Butinni butilendan farqlash uchun keltirilan qaysi reagent foydalanish mumkin? 

kumush oksidining ammiakdagi eritmasi

kaliy permanganatning suvli eritmasi

kaliya bixromat   

bromli suv     

 

№33 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 2; Qiyinlik darajasi – 3;   

2-Buten  kaliy  permanganatni  suvdagi  eritmasi  bilan  oksidlanganda        qanday  birikma  hosil 

bo’ladi 

butandiol-2,3 

butandiol-3,4 

butandiol-3,3 

butadien-3,2 

 

№34 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 2; Qiyinlik darajasi – 1;   

Trimetiletilen tarkibida nechta uglerodlar sp

2

-gibridlangan holatida bo’ladi?  

2 

3 

5 

4 

 

№35 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 2; Qiyinlik darajasi – 2;   

Alkenlar uchun umumiy formulani aniqlang

n

n

H

C

2

 

2

2



n

n

H

C

 

 

 

229

2

2



n

n

H

C

 

4

2



n

n

H

C

 

 

№36 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 2; Qiyinlik darajasi – 3;   

Bromli suvni rangsizlantiradigan, konts. sulfat kislotada

 

 

eriydigan, gidrirlanganda geksan hosil 

bo’ladigan, kuchli oksidlovchilar ta’sirida bir asosli karbon kislotalar aralashmasi hosil qiladigan 

oltita uglerod saqlagan alkenning nomini aniqlang  

simm-metilpropil-etilen 

dietiletilen 

dimetiletil-etilen 

nosim-metilizopropil-etilen 

 

№37 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 3; Qiyinlik darajasi – 1;   

Uglerod atomi qo’shni uglerod atomi bilan bog’lanishga o’zining uch valentligini sarflab qolgani 

vodorod bilan bog’langan uglevodorodlarning dastlabki vakilini aniqlang 

etin 

propen 

metan 

butadien 

 

№38 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 3; Qiyinlik darajasi – 2;   

Atsetilenga  simobning  ikki  valentli  tuzlari  ishtirokida  kislota  muhitida  suv  ta’sir  ettirilganda 

qanday birikma hosil bo’ladi? 

Etanal 

Metilkarbinol 

Sirka kislota 

Chumoli aldegid 

 

№39 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 3; Qiyinlik darajasi – 3;   

Keltirilgan birikmalarning qaysi biri izopropilatsetilen bilan izomer hisoblanadi 

3-metilbutin-1 

izopentan 

4-metilbutadien-1,3 

vinilatsetilen 

 

№40 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 3; Qiyinlik darajasi – 1;   

Kaltsiy karbidga suv ta’sir ettirib birinchi marta kim atsetilen olgan?

Vyoler 1862 y. 

Butlerov 1864 y. 

Mendeleev1864 y. 

 

 

230

Kucherov1871 y. 

 

№41 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 3; Qiyinlik darajasi – 2;   

Tarkibi beshta uglerod va sakkizta vodoroddan iborat alkinning nechta izomeri bor? 

3 

6 

4 

5 

 

№42 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 3; Qiyinlik darajasi – 3;   

Keltirilgan qaysi jarayon orqali etilen va atsetilen uglevodorodlarini oson farqlash mumkin

sof kumushning ammiakdagi eritmasi bilan

bromli suv ta’sirida 

kaliy permanganat eritmasi bilan 

katalizator ta’sir ettirish 

 

№43 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 3; Qiyinlik darajasi – 1;   

sp-Gibridilangan holatdagi uglerod atomi uchun valent burchagi necha gradusga mos keladi?

o

180

 

o

240

 

28

190

o

 

o

204

 

 

№44 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 3; Qiyinlik darajasi – 2;   

Metilatsetilenga ketma-ket natriy amidi va propilbromid ta’siridan qanday birikma hosil bo’ladi?

geksin-1 

3-metilizopropilatsetilen-2 

2-metilgeksin-3 

dietilatsetilen 

 

№45 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 3; Qiyinlik darajasi – 3;   

Quyidagi qaysi jarayonlar orqali simmetrik dimetiletilendan metiletilketon hosil qilish mumkin? 

dibromlash, ishqorning spirdagi eritmasi ta’siri, gidratatsiya

degidrirlash, gidratatsiya, dibromlash

Oksidlash, ozonoliz 

degidrirlash,  oksidlash

 

№46 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 3; Qiyinlik darajasi – 1;   

Metilatsetilenga sianid kislota birikishi va oraliq mahsulotning gidrolizidan qanday birikma hosil 

bo’ladi? 

 

 

231

etenilsirka kislota 

xloropren 

izopren 

vinilbenzol 

 

 

№47 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 3; Qiyinlik darajasi – 1;   

Atsetilenga sirka kislotaning birikishidan qanday birikma hosil bo’ladi?

etenilatsetat 

benzol 

toluol 

vinilxlorid 

 

№48 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 3; Qiyinlik darajasi – 2;   

Atsetilen  kaliy  permanganatning  suvdagi  eritmasi bilan  oksidlanganda  qanday  birikma  hosil 

bo’ladi? 

etandi kislota 

sirka kislota 

Benzol 

propan kislota 

 

№49 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 3; Qiyinlik darajasi – 3;   

Dils-Alder  reaktsiyasiga  kirishmaydigan,  mis  oksidining  ammiakdagi  eritmasi  bilan  kimyoviy 

jarayonlarga  kirishadigan,  Kucherev  usulida  gidroliz  qilinganda  metilizopropilketon  hosil 

qiladigan beshta uglerod va sakkizta vodorod saqlagan uglevodorodning nomini aniqlang 

3-metilbutin-1 

metiletilatsetilen 

4-metilpentin-1 

5-metilgeksin-1 

 

№50 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 3; Qiyinlik darajasi – 1;   

Atsetilen uchun qanday reaktsiyalar xos?

1) biriktirib olish; 2) o’rin olish; 3) oksidlanish; 4) kuchsiz kislotali xossalari; 5) izomerlanish; 6) 

polimerlanish; 7) polikondensatsiya; 8) gidrotatsiya 

1, 2, 3, 4, 5, 6, 8 

2, 3, 4, 5, 7, 8 

2, 3, 4, 7, 8 

3, 4, 5, 7, 8 

 

№51 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 3; Qiyinlik darajasi – 2;   

2 mol propin va 1 mol etinning trimerlanishidan benzolning qaysi gomologi hosil bo’ladi?

 

 

232

dimetilbenzol-1,2 

etilbenzol 

dimetilbenzol-2,3  

dimetilbenzol-3,4 

 

№52 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 3; Qiyinlik darajasi – 3;   

Bromli  suvni  rangsizlantiradigan,  mis  oksidining  ammiakdagi  eritmasi  bilan  kimyoviy 

jarayonlarga  kirishadigan,  kaliy  permanganat  ishtirokida  oksidlanishidan  karbon  kislotalar 

aralashmasini  hosil  qiladigan  beshta  uglerod  va  sakkizta  vodorod  saqlagan  uglevodorodning 

nomini aniqlang 

3-metilbutin-1 

metiletilatsetilen 

4-metilpentin-1 

5-metilgeksin-1 

 

№53 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 3; Qiyinlik darajasi – 1;   

Favorskiy usulida izopren olish uchun atseton va yana qaysi xom ashyo kerak bo’ladi? 

etin 

metil spirti 

formaldegid 

butan 

 

№54 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 3; Qiyinlik darajasi – 2;   

1,1,2,2-tetraxlorbutandan  rux  kukuni  ta’sirida  galogenlarni  tortib  olish  natijasida  qaysi  sinf 

uglevodorodi hosil bo’ladi? 

alkin  

alken  

alkadien  

alkan  

 

№55 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 3; Qiyinlik darajasi – 3;   

Simob  tuzlari  ishtirokida  gidrolizlanishidan  metilizobutilketon  hosil  qiladigan,  mis  oksidining 

ammiakadagi eritmasi bilan kimyoviy jarayonlarga kirishadigan birikmaning nomini aniqlang 

3-metilpentin-1 

3,4-dimetilpentin-1 

4-metilgeksin-2 

4,4-dimetilgeksan-2 

 

№56 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 4; Qiyinlik darajasi – 1;   

Alkadienlarning umumiy formulasini aniqlang

2

2



n

n

H

C

 

 

 

233

n

n

H

C

2

 

2

2



n

n

H

C

 

6

2



n

n

H

C

 

 

№57 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 4; Qiyinlik darajasi – 2;   

S.V.  Lebedev  tomonidan  2,3-dibrom-1-butenga    rux  ta’siridan  olingan  dien  uglevodorodini 

aniqlang  

1,3-butadien 

2,3-butadien 

2,4-butadien 

izopren 

 

№58 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 3;   

Polimerining ozonolizidan qahrabo dialdegidini hosil qiladigan monomerning nomini aniqlang

1,6-geptadien 

2,6-geptadien 

3,4-geptadien 

2,4-pentadien 

 

№59 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 4; Qiyinlik darajasi – 1;   

Qo’shbog’lari ketma-ket keladigan, geometrik izomerga ega dienni aniqlang 

geksadien 

butadien 

divinil 

diallen 

 

№60 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 4; Qiyinlik darajasi – 2;   

1,3-dibrom-2-metilbutanga ishqorning spirtdagi eritmasi ta’siridan qanday birikma hosil bo’ladi? 

2-metil-1,3-butadien 

3-metil-1,3-pentadien

4-metil-2,4-pentadien

3-metil-2,3-pentadien

 

№61 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 1; Qiyinlik darajasi – 3;   

Etil spirtidan butadien sintez qilishda hosil bo’ladigan oraliq mahsulotlarni aniqlang  

Atsetaldegid; 3-gidroksibutanal; 1,3-butandiol; 1-butenol-1

Sirka aldegid; butandial; 1,4-butandiol

Sirka kislota; atsetilen;

Etilen; atsetilen 

 

 

234

 

№62 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 4; Qiyinlik darajasi – 1;   

Molekulasidagi  qo’shbog’larning  bir-biriga  nisbatan  joylashishiga  qarab  dien  uglevodorodlar 

necha turga bo’linadi 

3 

6 

4 

5 

 

№63 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 4; Qiyinlik darajasi – 2;   

Divinilning malein angidridi bilan o’zaro ta’siridan qanday birikma hosil bo’ladi?  

tetragidroftal kislota angidridi 

atseton 

glitserin 

etil spirt 

 

№64 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 4; Qiyinlik darajasi – 3;   

Germaniyada 1,3-butadien olishning qaysi sanoat usulidan foydalaniladi  

4,4,5,5-tetratsiantsiklo-geksen 

6,6,5,5-tetratsiantsiklo-geksen 

6,6,4,4-tetratsiantsiklo-geksen 

6,4,5,3-tetratsiantsiklo-geksen 

 

№65 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 4; Qiyinlik darajasi – 1;   

Tarkibida beshta uglerod va sakkizta vodorod saqlagan dien uglevodo-rodda necha izomer bor?

5 

7 

9 

11 

 

№66 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 4; Qiyinlik darajasi – 2;   

Ikki valentli mis xloridining suvdagi eritmasi ishtirokida dimerlangan atsetilenga vodorod xlorid 

ta’sir  ettirilsa qanday birikma hosil bo’ladi? 

2-xlorbutadien-1,3 

3-xlorbutadien-1,3 

3-xlorbutadien-2,3 

uglerod-(IV)-xlorid 

 

№67 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 4; Qiyinlik darajasi – 3;   

Allenga suvning birikishidan hosil bo’luvchi oraliq va oxirgi mahsulotni aniqlang  

 

 

235

2-propenol va atseton

3-propanol va dimetil keton 

propan va propanal 

3,3-propandiol va adipin kislota 

 

№68 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 4; Qiyinlik darajasi – 1;   

Etil  spirt  bug’ini  alyuminiy  va  rux  oksidlaridan  iborat    katalizator  yuzasidan  o’tkazilganda 

qanday birikma hosil bo’ladi? 

butadien-1,3 

butadien-1,3 

butadien-2,4 

sirka kislota 

 

№69 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 4; Qiyinlik darajasi – 2;   

Atsetilen va quyidagi qaysi reagentdan foydalanib izopren olish mumkin?  

propanon-2 

butanon-3  

atsetilen 

3-metilpropanon-2 

 

№70 Fan bobi – 1; Fan bo’limi – 4; Qiyinlik darajasi – 3;