Orqaning serbar muskuli Kurakni ko‘taruvchi muskul

Qirraaro muskul (m. interspinalis). Bo‘yin va bel sohasida ikkita yonma-yon joylashgan umurtqalarning qirrali o‘siqlari orasida joylashgan.
F u n k s i y a s i. Gavdani tik saqlashda va orqaga bukishda qatnashadi.
Orqa fassiyasi. Orqada yuza va ko‘krak-bel fassiyalari (fascia thoracolumbalis) tafovut etiladi. Teri ostida joylashgan orqaning yuza fassiyalari trapetsiyasimon va orqaning serbar muskullarini ustidan o‘raydi. Ko‘krak-bel fassiyasi xiyla qalin bo‘lib, ikki varaqqa bo‘linadi. Yuza varag‘i umurtqa pog‘onasini tiklovchi muskulning ustki tomonidan o‘tib, bel umurtqalarining o‘tkir qirrali o‘siqlariga, yonbosh suyagi qirrasining oraliq qirrasiga yopishadi. Chuqur varag‘i esa shu muskulni ostki tomonidan o‘rab orqaning chuqur muskuliga qin hosil qiladi va umurtqalarning ko‘ndalang o‘siqlariga, bel, qovurg‘a boylamiga, XII qovurg‘a hamda yonbosh suyagining qirrasiga yopishadi.
Fassiyaning chuqur va yuza varaqlari muskullar tashqi chetida o‘zaro qo‘shilib, bitta fassiyani hosil qiladi.
Ko‘krak-bel fassiyasi yupqalashib yuqoriga – ko‘krak qafasiga o‘tib ketadi.
TANANING OLD TOMONIDAGI MUSKULLAR

Tananing old tomonidagi muskullar ko‘krak va qorin muskullaridan tashkil topgan.

Ko‘krak muskullari. Ko‘krak muskullari ikki guruhdan tuzilgan bo‘lib, birinchi guruh yuza – serbar muskullardan iborat. Ikkinchi guruh muskullari esa chuqur joylashgan ko‘krak qafasining xususiy muskullaridir.
Ko‘krak qafasining yuza muskullari deb, embrion rivojlanishi jarayonida avvalo qo‘lda paydo bo‘lib, keyin ko‘krak qafasiga ko‘chgan muskullarga aytiladi.
Ko‘krakning katta muskuli (m. pectoralis major) o‘mrov suyagining medial qismi (pars clavicularis)dan, to‘sh suyagining dastasidan, II–VII qovurg‘alarning tog‘ay qismi (pars sternocostalis) va qorin to‘g‘ri muskuli qinining oldingi devori (pars abdominalis)dan boshlanib, yelka suyagi katta do‘mbog‘ining g‘adir-budur qirrasi (crista tuberculi majoris)ga yopishadi. Bu muskul deltasimon muskuldan deltasimon ko‘krak egati bilan ajraladi.
F u n k s i y a s i. Yuqoriga ko‘tarilgan qo‘lni pastga tortadi va ko‘krakka yaqinlashtiradi. Pastga tushirilgan qo‘l esa ichkariga buriladi. Qo‘l qimirlamagan paytda qovurg‘alarni ko‘tarib, nafas olishga yordam beradi.
I n n e r v a t s i y a s i: nn. pectorales lateralis et medialis (C_V–_VIII)dan.
Qon tomirlari: a. thoracoacromialis, aa. Intercostales posteriores, a. thoracica lateralis, rr. Intercostales anteriores.