O‘tgan yuzyillikning boshlarida rus va G‘arbiy Yevropa olimlarining hozir

Vasiqalarda sana(tarix, yil­oy­
kun)ning berilishi. Yusuf Xos Hojib 
“sana”ni yïl-ay-kün deb atagan: Yïl-ay-
kün kečär-teg tiriglig kečär. – “Tiriglik 
yil-oy-kundek kechadi” (QBN.50b,8). 
Yïl-ay-kün “kalendar, taqvim”ni ham 
bildiradi. Sharq manbashunosligida yïl-
ay-kün ni sana yoki ta‘rix deyiladi.
 
Vasiqalar hujjat tuzilgan kunni, ya’ni 
tarixni aytish bilan boshlanadi. Sana 
yil-oy-kun ketma-ketligida, ya’ni bash-
lab yil, keyin yilning oyi va oyning kuni 
aytiladi. Yil eskicha turk-muchal tartibi-
da: ud yïl, ït yïl, qoyn yïl singari. Oylar 
eskicha sanoq ketma-ketligida: bir-
inč ay, ikinč ay, üčünč ay, törtünč ay 
singari. Ikki xonali songa kelganda bir 
yigirminč ay, iki yigirminč ay deyiladi. 
Ayrim vasiqalarda oylar buddaviy otlari 
bilan atalgan: aram ay (birinchi oyning 
oti), čaxšapat ay (yil oxiridagi oyning 
oti) singari. Kuni aytilganda, ko‘pincha, 
yaŋïqa so‘zi ham qo‘shib qo‘yiladi (bir 
yaŋïqa singari), bu sanoq “(oyning) bir-
inchi kunida” degan ma’noni anglatadi. 
Mana misoli: Toŋuz yïl, onunč ay, altï 
y(i)g(i)rmikä – “To‘ng‘iz yili, o‘ninchi 
oyining o‘n oltinchi kunida”; Qoyn yïl, 
aram ay, bir yaŋïqa – “Qo‘y yili, aram 
oyining birinchi kunida”.
Sana jo‘nalish qo‘shimchasi -qa, -kä 
bilan qo‘llansa-da, biroq “shu sanada” 
degan ma’noni anglatadi. Sababi, bu 
jumlaning davomida hujjat nima uchun 
tuzilayotgani ta’kidlanadi va meŋä so‘zi 
bilan olinayotgan narsa olimchiga te-
gishliligi bildiriladi. Meŋä olmoshidagi 
jo‘nalish shakli yil-oy-kunning aytilishini 
ham o‘ziga moslaydi.
Vasiqada qarz olinayotganligi