O`zbek adabiy tilining taraqqiyot bosqichlari

ILOVALAR O‘zbek TILIDAGI QO'SHIMCHA TURLARI
So'z yasovchi qo'shimchalar
Ot yasovchilar

Qo'shimchalar	Misollar	Qo'shim­ chalar	Misollar
Shaxs oti yasovchi qo'shimchalar
-chi	ishchi	-kash	aravakash
-kor	paxtakor	-kar	miskar
-gar	zargar	-gor	talabgor
-dor	mulkdor	-bon	bog'bon
-boz	kaptarboz	-paz	oshpaz
-xon	kitobxon	-shunos	tilshunos
-sil (unumsiz)	yo'qsi!	-do'z	mahsido'z
-soz	soatsoz	-xo'r	choyxo'r
-go‘y	duogo'y	-parast	shuhrat- parast
-(u)vchi	quruvchi	-(o)vchi	boshlovchi
-ham	hamsuhbat	-dosh	sinfdosh
-lik	toshkentlik	-furush	Chitfurush
Narsa-buyum oti yasovchi qo'shimchalar
-gich, -kich, -qich, -g'ich	ilgich, ko'rsatkich, tutqich, chizg'ich	-gi, -ki, -qi, -g'i, -g‘u	supurgi, tepki, tutatqi, chalg'i, tuyg'u
-doq, -dak	qovurdoq, yugurdak	-ma	qovurma
-m, -im	to'plam, kiyirn	-um	uyum
-t, -it, at	qurt, chiqit, ko'chat	-in, -un, -on	yig'in, tugun, to'zon
-k, -ak	to'shak, qarsak	-(u)v, -(o)v	yozuv, saylov
-iq, -ik	chiziq, teshik	-uq	yutuq
-q, -oq	so'roq, o'roq	-don	guidon
-qin, -qun, -g'in, -g'un	to'lqin, uchqun, yong'in, yulg'un	-qoq, -kak, -gak	botqoq, eshkak, tirgak
-a	sharshara	-os	gulduros
-chak	burchak	-chiq	suyanchiq
-(i)ndi	cho'kindi	-iz	bo'g'iz
-moq, -mak	quymoq, chertmak	-ka	yo'lka
-machoq	bekinmachoq	-mish	o'tmish
-miq	bulamiq	-cha	qizilcha
O'rin-joy otini yasovchi qo'shimchalar
-zor	gulzor	-loq	o'tloq
-goh	saylgoh	-iston	guliston
-xona	oshxona
Mavhum ot yasovchi qo'shimchalar
-chilik	dehqonchilik	-lik, -liq	yaxshilik, borliq
-ch, -inch	quvonch, sevinch	-ot, -at	kamolot, qonuniyat
-garchilik	namgarchilik
-i	suyunchi
Faoliyat-jarayon oti yasovchi qo'shimchalar
-lik	gulchilik	-chilik	dehqonchilik
-garchilik	yog'in- garchilik _	-um	unum
-im	terim	-iq	chopiq

Sifat yasovchi qo'shimchalar

ill	gulli	-lik	qishlik
-siz	gulsiz	-gi	kuzgi
-ki, -qi	dastlabki, sayroqi	-yi	havoyi
ser-,	serunum	be-	bexabar
ba-	badavlat	-dor	xabardor
-i	qishloqi	-namo	darveshnamo
-dek	guldek	-iy, -viy	tarixiy, oilaviy
-aki	jizzaki	-chan	ishchan
-simon	sharsimon	-kor, -gar	hiylakor, ig'vogar
-cha	o'zbekcha	-parvar	xalqparvar
-don	gapdon	-bop	sizbop
-in	erkin	-parast	mansab- parast
-chil	izchil	-chi	vahimachi
-qa	loyqa	-xo'r	g'amxo'fT
-mand	kasalmand	bar-	barhayot
-kash	zahmatkash	-von	zo'ravon
-i	jannati	-omuz	hayratomuz
no-	noto'g'ri	-lom	sog'lom

Fe'ldan sifat yasovchi qo'shimchalar

-gir, -g'ir, -kir, -qir, -qur	sezgir, olg'ir,. keskir, chopqir, uchqur	-kun, -qin, -g'in, -g‘un, -qun	tushkun, jo'shqin, ozg'in, turg'un, tutqun
-choq, -chak, -chiq	maqtanchoq, kuyunchak, qizg'anchiq	-k, -ik, -uk, -ak	chirik, o'lik, tuzuk, g'alvirak
-q, -uq, -iq	iliq, buzuq, siniq	-qoq, -g'oq	tirishqoq, toyg'oq
-qi	o'ynoqi	-ag'on	bilag'on
-ma	yasama	-ch	tinch
-ong'ich	tepong'ich	-mas	o'tmas
-a	ko'tara	-oq	qochoq
-mon	bilarmon	-g'ich	yulg'ich
-(a)rli	zerikarli	-msiq	Qarimsiq
Fe’l yasovchi qo'shimchalar
-la	gulla	-Ian	faxrlan
-ilia	chirilla	-ira	yarqira
-lash	ko'maklash	-a	tuna
-r, -ar	qisqar, ko'kar	-sa	suvsa
-sira	sensira	-ik	birik
-i	boyi	-ir	gapir
-y, -ay	qoray, kuchay	-it, -ot	yo'qot, berkit
-iq	zoriq	-si	garangsi
-ka	iska	-ra	ho'ngra
Ravish yasovchi qo'shimchalar
-cha	boshqacha	-larcha	mardlarcha
-dek, -day	o'qdek, qushday	-ligicha	xomligicha
-siga	yoppasiga	-chasiga	askarchasiga
-lab	ertalab	-ona	do'stona
-an	majburan	-gacha	kechgacha
-siz	to'xtovsiz	be-	beomon
-incha	ko'pincha	-chang	ko'ylakchang
-namo	uyalgannamo	-lay(in)	butunlay, tiriklayin

Shakl yasovchi qo'shimchalar Sintaktik shakl yasovchi qo'shimchalar 1. Kelishik qo'shimchalari

Na

Kelishik nomi

Qo'shim­ chasi

So'roqlari

1

Bosh kelishik

-

kim? nima?

2

Qaratqich kelishik

-ning

kimning?nimaning?

3

Tushum kelishigi

-ni

kimni? nimani?

4

Jo'nalish kelishigi

-ga, -ka, -qa

kimga? nimaga? qayerga? qachonga?

5

O'rin-payt kelishigi

-da

kimda? nimada? qayerda? qachonda?

6

Chiqish kelishigi

-dan

kimdan? nimadan? qayerdan? qachondan?

Egalik qo'shimchalari

1-shaxs

ruchkam, kitobim

ruchkamiz. kitobimiz

2-shaxs *

ruchkang, kitobina

Ruchkanoiz kitobinoiz

3-shaxs

ruchkasi, kitobi

ruchkalari. kitoblari

Shaxs-son qo'shimchalari

Shaxs

Birlik

Ko'plik

1-shaxs

Bordim, boraman. boravl'in)

Bordik, boramiz. boravlik

2-shaxs

Bordinq. borasan. borfainl

Bordinaiz. borasiz. boring(iz)

3-shaxs

Bordi, boradi, borsin

Bordilar. boradijar, borsinlar

OMONIM QO'SHIMCHALAR

N

Qo'shim­ chalar

Ot

Sifat

Fe’l

Ravish

Yuklama, bog'lovchi

1

-a

jizza (s. ya)

ko'tara (savdo)

tuna (s. ya) yoza (1. sh. ya), bura (1. sh. ya)

-a

-sen-a

2

-ay

kuchay (s. ya), kelay (s. sh. ya)

3

-ak

qarsak (s. ya)

qirmizak (s. ya)

-

-

4

-ar

ko‘kar (s. ya) chiqar (I. sh. ya)

5

-gi

supurgi (s. ya)

kuzgi (s. ya)

6

-gina

qizgina (I. sh. ya)

-

-

-

qizgina (yuklama)

7

-da

uyda (s. sh. ya)

-

-

-

uy-da (yuklama)

8

-dir

kuldir (I. sh. ya) - nisbat, insondir (s. sh. ya)- kesimlik

kelgandir (yuklama)

9

-don

guidon (s. ya)

qadrdon (s. ya)

-

-

-

10

-dor

mulkdor (s. ya)

aybdor (s. ya)

-

-

-

11

-i

kitobi (s. sh. ya)

jannati (s. ya)

boyi (s. ya)

-

-

12

-ik

ko'rik (s.. ya)

o'lik (s. ya)

kechik (s. ya)

•-

-

13

-il

Gul ochildi (I. sh. ya) o‘zlik nisbat. Sir ochildi (I. sh. ya) majhul nisbat

14

r\n

ekin (s. ya)

erkin (s. ya)

ko'rindi (I. sh. ya) -o‘zlik nisbat, solindi (I. sh. ya) - majhul nisbat

birin-ketin (s. ya)

15

-im

terim (s. ya), uyim (s. sh. ya)

ayrim (s. ya)

16

-ing:

kitobing (s. sh. ya)

-

keling (s. sh. ya)

-

-

17

-ir

gapir (s. ya), tushir (I. sh. ya)

18

-ish

ko'kish (I. sh. ya)

yozish (I. sh. ya) - harakat nomi, yozishdi (I. sh. ya) - orttirma nisbat, to‘lish (I. sh. ya) - harakatning kuchsizligi

19

-iq

chiziq (s- ya)

siniq (s. ya)

yo'liq (s. ya)

-

- ,

20

-y

qoray (s. ya), o'qiy (I. sh. ya)

21

-k

to'shak (s. ya)

chirik (s. ya)

keldik (s. sh. ya)

-

-

22

-ka

tilakka (s. sh. ya)

iska (s. ya), surka (I. sh. ya)

23

-kash

aravakash (s. ya)

sustkash (s. ya)

-

-

24

-ki

turtki (s-ya)

qishki (s. ya)

-

keldiki (yuklama)

25

-kin

epkin (s-ya)

keskin (s. ya)

to‘kkin (s. sh. ya)

-

-

26

-kor

pillakor (s. ya)

fusunkor (s. ya)

-.

1

27

-la

gulla (s. ya), ishqala (I. sh. ya)

siz-la (bilan ko‘mak- chisining qisqargan shakli)

28

-lik

boialik (s-ya)

qishlik (s. ya)

-

-

-

29

-m

to'plam (s- ya), ukam (s. sh. ya)

keldim (s. sh. ya)

30

-ma

tortma (s. ya)

yasama (s. ya)

borma (I. sh. ya)

-

31

-miz

bolamiz (s. sh. ya)

- .

kelamiz (s. sh. ya)

-

32

-moq

chaqmoq (s. ya)

-

kelmoq (I. sh. ya)

-

-

33

-on

to'zon (s. ya)

shodon (s. ya)

-

-

-

34

-oq

o'roq (s. ya)

qochoq (s- ya)

-

-

keliboq (yuklama)

35

-sa

suvsa (s. ya), kelsa (s. sh. ya)

36

-si

bolasi (s. sh. ya)

garangsi (s. ya)

-

-

37

-siz

-

gulsiz (s. ya)

kelasiz (s. sh. ya)

to'xtovsiz (s. ya)

-

38

-t

to'lat (s. ya), o'qit (I. sh. ya)

39

-xon

kitobxon (s-. ya), Salimaxon (I. sh. ya)

40

-ch

quvonch (s. ya)

tinch (s. ya)

-

-

41

-cha

qizilcha (s. ya)

farg'onacha (s. ya)

-

yangicha (s. ya)

42

-chak

burchak (s. ya) kelinchak (I. sh. ya)

kuyunchak (s. ya)

43

-chi

gulchi (s. ya)

a’lochi (s. ya)

-

-

sen-chi (yuklama)

44

-chiq

suyanchiq (s. ya)

sirpanchiq (s. ya)

-

-

-

45

-choq

o'yinchoq (s. ya) qo'zichoq (L.sh. ya)

erinchoq (s. ya)

46

-q

so'roq (s. ya)

yumshoq (s. ya)

-

47

-qa

qishloqqa (s. sh. ya)

/qisqa (s. ya)

chayqa (s. ya)

I

48

-qi

chopqi (s. ya)

say roq i (s. ya)

-.

49

-qin

toshqin (s. ya)

sotqin (s. ya)

yoqqin (s. sh. ya)

-

50

-g'oq

tolg'oq (s. ya)

toyg'oq (s-ya)

-

-

QISQACHA PARONIM SO'ZLAR LUG‘ATI Abad - obod
Abad - doimiy, mangu. Obod - obodon, faro von, sergavjum.
Ablaq - ablah
Ablaq - ola-bula tusli ot. Ablah - o'ta yaramas, razil, qabih.
Abro‘ - obro1
Abro‘ - qosh. Obro' - hurmat, e’tibor, nufuz.
Adash - odosh
Adash - otlari aynan bir xil bo'lgan kishilar. Odosh -tamom bo'lish, tugash.
Adib - adip
Adib - badiiy asar yozadigan shaxs, yozuvchi. Adip - to'n, xalat kabilaming chetiga tikiladigan ensiz mato, mag'iz.
Adil - adl
Adil - tik, to'g'ri. Adl - adolatli, odil.
Ahil - ahl
Ahil - inoq, totuv. Ahl - biror soha, kasb yoki ma'lum doiradagi kishilar.
Alam - a’lam
Alam - ma’naviy ezilish, azob chekish, og'riq. A’lam - shariat qonun qoidalari yuzasidan berilgan fatvoni tasdiq yoki rad etuvchi diniy arbob, bosh mufti.
Alpoz - alfoz
Alpoz - vaziyat, ahvol, holat. Alfoz - so'zlashuvdagi ibora.
Angar - angor
Angar-ekin maydoni, ekinzor, dala. Angor-aft-angor, bashara, qiyofa.
Arkon - arqon
Arkon - ustun, suyanchiq, atoqli arbob. Arqon - pishitib, eshilgan yo'g'on chilvir. Aro - ichida, ichidan. Ora - birovlar bilan bo'ladigan munosabat, aloqa. Oro: oro bermoq - o'zini yoki biror kimsani bezatmoq, zeb bermoq. Orom - tinch va osoyishta, rohat.
Aro - ora - oro - orom Asit - asl
Asil - haqiqiy, tabiiy. Asl - biror narsaning asosi, asos (asl nusxa).
Asir - asirlikka tushgan odam, tutqun. Asr - yuz yillik davr.
Asir-asr
Ayrilik- ayri bo'ladigan, ayribop (ayrilik yog'och). Ayriliq - judolik, firoq, hijron. Ayrilik - ayriliq Azim - azm
Azim - g'oyat katta, ulkan. Azm - qat’iy qaror, azm qilmoq.
Azot - ozod
Azot - birdan, birdaniga, dast (azot ko'tarmoq). Ozod - tobe bo'lmagan', erkin.
Bal - ball
Bal - katta bazm, raqs kechasi. Ball - biror hodisa, yer qimirlash, shamol, shuningdek bolalaming bilim darajasi, xulqiga qo'yiladigan raqam bilan ko'rsatiladigan baho. Bazur - bazo'r
Bazur- bemalol, bahuzur, o'ng'aysizlik sezmay. Bazo'r - zo'rg'a, arang. Bo'yicha ^ bo'yincha
Bo'yicha - binoan, ko'ra. Bo'yincha - arava qo'shilganda otning bo'yniga osiladigan asbob.
Bob-bop
Bob - asaming bir qismi, bo'lagi. Bop - mos, munosib.
Bod - bot
Bod - med. revmatizm. Bot - tez, tez-tez, ko'p vaqt o'tmay.
Borlik - borliq
Borlik- bor bo'lish, mavjudlik. Borliq - olam, dunyo.
Burish - burush
Burish - burmoq feli. Burush -yuzdagi ajin, tirish.
Burj - burch
Burj — yulduzlar turkumi, to'dasi (12 burj). Burch -vazifa, iftixor.
Chalg'i - cholg'u
Chalg'i - tik turib o'radigan katta o'roq. Cholg'u m chalinadigan musiqa asboblarining umumiy nomi.
Chirik - churuk
Chirik - chirigan narsa, chirindi. Churuk - eskirib ketgan (mato).
Chuchimoq - cho'chimoq
Chuchimoq - chuchuk, shirin bo'lmoq. Cho'chimoqssf qo'rqmoq, hayiqmoq. Dafina - dafna
Dafina - yerga ko'milgan boylik, xazina. Dafna - doimiy yashil libosdagi xushbo'y daraxt.
Daho - daha
Daha - shaharning ma’muriy rayoni, qismi. Daho - dohiy, dohiylik.
Dard - dart
Dard - qiynalish, azob chekish, azob. Dart - qarg'ishni ifodalaydigan so'z.
Dars - darz
Dars - o'quv ishining tashkiliy qismi. Darz - devor, taxta kabilardagi yoriq.
Davo - da’vo
Davo - shifo. Da’vo - da’vogar yoki javobgar tomonidan qilinadigan qat’iy talab. Dust - do'st
Dust - zararli hasharotlarga qarshi ishlatiladigan maxsus dori, poroshok. Do'st - og'ayni, sirdosh, o'rtoq.
Egallamoq - egarlamoq
Egallamoq - o'ziga qaratmoq, ega bo'lmoq. Egarlamoq - ot, eshaklarga egar- jabduq tortmoq.
Fasad - fasod
Fasad - binoning old tomoni. Fasod -yirlng, madda.
Ganj - ganch
Ganj - xazlna, boylik. Ganch - suvoq Ishlatiladigan unsimon qurilish materiali. Go‘sh - go'sht
Go‘sh - eski. eshitish organi, quloq. Go'sht - hayvon va parrandalaming taom sifatida ishlatiladigan eti.
Halak - halok
Halak - nihoyatda charchagan, qiynalgan. Halok - olmoq, nobud bo'lmoq.
Haram - harom
Haram - saroylarda podsholarning ahli-ayoli. Harom - nopok, toza emas.
Harif - harf
Harif-dushman, raqib. Harf-tovushlarningyozuvdagi belgisi.
Ijobiy - ijodiy
Ijobiy - yaxshi, durust, ma'qul. Ijodiy - ijodga oid.
Ilik — ilk
llik - ichida yog'i bo'lgan suyak. Ilk - dastlabki, boshlang'ich.
Indamoq - undamoq
Indamoq - ovoz chiqarmaslik, indamaslik. Undamoq - biror narsaga da’vat etmoq.
Jayron - jiyron
Jayron - kiyikning bir turi. Jiyron - qizg'ish tusli ot.
Jo - joy
Jo - dilga jo qilmoq, ko'ngilga joylashtirmoq. Joy - biror narsa joylashadigan makon, o'rin.
Jodi-jodu
Jodi - beda, makkajo'xori kabilarni maydalaydigan qo'l asbobi. Jodu - sehr, afsun, makr
Juda - judo
Juda - nihoyatda, eng. Judo - biror narsa yoki kimsasidan ayrilmoq.
Kafe - kofe
Kafe - kofe ichiladigan joy, qahvaxona. Kofe - qahva.
Kampaniya - kompaniya
Kampaniya - xo'jalik yoki ijtimoiy-siyosiy jihatdan muhim masalani amalga oshirish maqsadida ma’lum muddat ichida o'tkaziladigan ish (saylov kampaniyasi). Kompaniya - sheriklar, shirkat.
Kavsh -kovush - kovsh
Kavsh: kavsh qaytarmoq - ovqatni yaxshi hazm qilish uchun chaynamoq. Kovush
oyoq-kiyimning bir turi. Kovsh - ekskavator cho'michi.
Mahal - mahol
Mahal - vaqt, dam, payt. Mahol - amalga oshirish qiyin, mushkul.
Milk - mulk
Milk - tishning tutib turadigan qismi, tish o'rni. Mulk - boylik, yer-suv, ko'p miqdordagi mablag'.
Murabba - murabbo
Murabba - to'rt tomoni baravar burchak kvadrat (she’riyatda to'rtlik). Murabbo - qiyom.
Murvat - muruvvat
Murvat - burab ochiladigan narsa, vint. Muruvvat - mardlik yuzasidan qilinadigan saxovat, yaxshilik, shafqat.
Nar - nor
Nar - sher, mushuk yoki qushlaming erkagi. Nor - bir o'rkachli tuya.
Nasha - nash’a
Nasha - chekish tufayli kishiga zararli kayf beradigan modda va shu modda olinadigan o'simlik. Nash’a - zavq, kayf, safo.
Nav - nov
Nav - biror narsaning turi, xili. Nov - yomg'ir, suvlami oqizish uchun yog'och yoki tunukadan maxsus qilingan tarnov.
Nufus - nufuz
Nufus - aholi. Nufuz - obro', e'tibor.
Og‘u - og‘uv
Og‘u - zahar. Og'uv - og'moq fe’lining harakat nomi shakli.
Oqim - oqin
Oqim - biror narsaning harakat jarayoni (suv oqimi). Oqin - xalq shoiri, baxshi. Oqlik - oqliq
Oqlik - oq so'zidan belgi oti (qorning oqligi). Oqliq - sut-qatiq mahsulotlari.
Orden - order
Orden - katta xizmatlari uchun kishilarga yoki tashkilotlarga beriladigan oliy mukofot. Order - ma’lum narsani olish, qo'lga kiritish imkonini beradigan hujjat.
Otalik - otaliq
Otalik - ota so'zidan belgi oti. Otaliq - biror korxona yoki muassasaning boshqa tashkilot tomonidan yordam ko'rsatish maqsadida o'z rahbarligiga olish.
Pakt - fakt
Pakt - siyosiy ahamiyatga ega bo'lgan xalqaro shartnoma, bitim. Fakt - dalil, asos. Palak - falak
Palak - gul solingan choyshab, so'zana. Falak - osmon gumbazi, osmon.
Pan - fan
Pan - pomeshchik, boy. Fan - ilmlar majmui.
Papiros - papirus
Papiros - chekish uchun tamaki tiqilgan qog'oz naycha. Papirus - tropik mamlakatlarda o'sadigan qamishsimon o'simlik, qadimgi xalqlar tomonidan tayyorlangan qog'oz.
Paqir — faqir
Paqir - chelak, satil. Faqir - kambag'al, bechora.
Pay - poy
Pay - muskul. Poy - juft narsalarning biri.
Paydo - foyda
Paydo: paydo bo'lmoq - yuzaga chiqmoq. Foyda - naf, manfaat.
Pocha - pochcha
Pocha - shim, lozim kabilaming tizzadan past qismi. Pochcha - opaning eri.
Pol - fol
Pol - xona yoki ayvonga tekis qilib qoqilgan taxta. Fol - odatda kishining o'tmishi va kalajagini oldindan bashorat qilish.
Qayd - qayt
Qayd - belgilab olish. Qayt: qayt qilmoq - yeganini qaytarmoq, qusmoq.
Qiymat - qimmat
Qiymat - tovarda gavdalangan mehnat va baho. Qimmat - ko'p pulga baholanadigan.
Qulf - quip
Qulf - kalit yordamida qulflanadigan asbob. Quip - quip urmoq, yashnamoq.
Qurt - qurut
Qurt - qumursqalarning umumiy nomi. Qurut - suzmaga tuz qo'shib tayyorlangan yemish.
Ramz - razm
Ramz - simvol, belgi. Razm - ko'z tashlash, qaroq, nigoh.
Raso - rosa
Raso: aqli raso - dono. Rosa - juda, nihoyatda.
Ravon - rovon
Ravon - to'g'ri, tekis, silliq (ravon yo'l). Rovon - dial, ayvon.
Salmoq - solmoq
Salmoq - biror narsa yoki kimsaning salobati, og'irligi. Solmoq - biror idishga quymoq.
Serob - sirop
Serob - ko'p, ko'p miqdorda. Sirop - shirinlik solib suyultirilgan meva sharbati, shirin ichimlik.
Shahid - shohid
Shahid - haqiqat uchun qurbon bo'lgan. Shohid - guvoh.
Sher - she’r
Sher - mushuklar oilasiga mansub yirik vahshiy hayvon. She’r - qofiyadosh qilib yozilgan ritmik nutq.
Shivit - shuvut
Shivit - o'simlik. Shuvut - uyat, yuziqoralik, sharmanda.
Shox - shoh
Shox - butoq, shox-shabba. Shoh - podshoh.
Shtab - shitob
Shtab - umumiy rahbarlik organi. Shitob - shoshilinch, teziik.
Siqim - sig'im
Siqim - hovuch. Sig'im - hajm, miqdor.
Siyoh - siyoq
Siyoh - yozish uchun ishlatiladigan rang. Siyoq - biror qiyofada ko'rinish, kelbat. Sob - sof - sop
Sob - biror narsaning oxiri, tugashi, tamom, ado. Sof - toza, pok, musaffo. Sop - biror narsaning dastasi, tutqichi.
Soda - sodda
Soda - bikorbanat kisiotaning natriyli turi. Sodda - oddiy, jo'n, sofdil.
Solih - soliq
Solih - e'tiqod talablariga qattiq rioya etuvchi, haqqoniy, odil. Soliq - nalog, o'lpon. Sudxo'r - sutxo'r
Sudxo'r - foydatalab odam. Sutxo'r - sut ichuvchi, sutni yaxshi ko'radigan. Sunmoq - so'nmoq
Sunmoq - uzatmoq, qo'l bilan bermoq. So'nmoq - o'chmoq, yonishdan to'xtamoq. Surat - sur’at
Surat - biror narsada chizilgan nusxa, rasm. Sur’at - temp, jadallik.
Sus - sust
Sus - ko'ngli sus ketmoq - biror narsa yeyish yoki ichishni nihoyatda xohlamoq. Sust
sekinlik bilan ish tutadigan.
Suymoq - so'ymoq
Suymoq - sevmoq, muhabbat bog'lamoq. So'ymoq - pichoq bilan hayvon, parranda yoki anor kabi mevalami kesmoq.
Taassub - taassuf
Taassub - ma’lum yo'l yoki oqimga nihoyatda e’tiqod qo'ygan, sodiq. Taassuf - afsuslanish, achinish.
Tabaqa - tavaqa
Tabaqa - kishilaming ijtimoiy tabaqasi. Tavaqa - eshikning ochib-yopilb turadigan ikki tomoni, qanoti.
Tambur - tanbur
Tambur - passajir vagonlaming bir-biriga ulanadigan joyidagi yopiq dahlizcha. Tanbur -torli milliy musiqa asboblaridan biri.
Tang - tong
Tang - yomon ahvolga tushib qolish. Tong - tunning tugash, kunduzining boshlanish payti.
Tarlf — ta’rlf
Tarlf - r.r.mly suratda belgilangan soliq, yig'im, to'lov, ish haqi, kira haqi va shu kabilar majmul. Tn'rlf - Ifodalash, ifoda.
Tekis -tekst
Tekis - to'g'ri, silliq, g'adir-budur bo'lmagan. Tekst - yozilgan, ko'chirilgan yoki bosilgan biror asar parchasi.
Teri - tire
Teri - odam yoki hayvon badanining sirtqi qobig'i. Tire - tinish belgisi.
Tif-tip
Tif - yuqumli kasallikning nomi. Tip — biror narsaning turi, xili, ko'rinishi.
Tiz - chiz
Tiz - tartib bilan termoq (qalampir tizmoq). Chiz - chiziq tortmoq (rasm chizmoq). To'fon - to'pon
To‘fon - bo'ron, dovul. To'pon - qipiq, chor.
Toblanmoq - tovlanmoq
Toblanmoq - chiniqmoq. Tovlanmoq - har xil tusga kirmoq, turli rangda o'zgarmoq.
Traktir - traktor
Traktir - Chor Rossiyasi davrida restoran. Traktor - yer haydaydigan qishloq xo'jaligi mashinasi.
Tub - tup
Tub - tag, asos, biror narsaning pastki qismi. Tup - bir dona o'simlik yoki daraxt ko'chati.
Tuzum - to'zim
Tuzum - sistema, tuzilish. To‘zim - sabr, toqat, chidam.
Ulish - ulush
Ulish - it, bo'ri kabilarning ulishi. Ulush - hissa, o'ziga tegishli bo'lak, qism. Undash - undosh
Undash - undamoq fe’lining ish oti. Undosh - havo oqimining to'siqqa uchrashi natijasida hosil bo'ladigan tovushlar.
Uquv - o‘quv
Uquv -fahm-farosat bilan bilib olish, fahmlash. O'quv - o'qimoq fe’lidan ish oti. Urish - urush
Urish - urmoq fe’lidan ish oti. Urush - jang, kurash.
Vaqf - voqif
Vaqf - vasiyat qilingan, inoyat qilingan, bag'ishlangan yer. Voqif - xabardor, boxabar. Xalal - halol
Xalal - zarar, nuqson, xalaqit. Halol - sof, toza.
Xalos - xolos
Xalos - ozod, erkin. Xolos - faqat.
Xam - ham
Xam - egilgan, bukilgan. Ham - yuklama.
Xat — had
Xat - yozilgan narsa, maktub. Had - chegara, me’yor.
Xil-xil - hil-hil
Xii-xil - xilma-xil, rang-barang. Hil-hil - ortiqcha ravishda pishib yetilgan,
Xiyla - hiyla
Xiyla - ancha, ko'pgina. Hiyla - nayrang, firib.
Xiyol - xayol - hayal
Xiyol - sal, biroz. Xayol - o‘y, fikr. Hayal - qisqa on, fursat.
Xol - hoi
Xol - badandagi tug'ma nuqta. Hoi - holat, vaziyat.
Xurma - xurmo
Xurma - sopol idish. Xurmo - tropik mamlakatlarda o'sadigan meva.
Yaroqsiz - yarog'siz
Yaroqsiz - yaramaydigan, ishlatib bo'lmaydigan. Yarog‘siz - qurol-yarog'i yo'q. Yetov - yettov
Yetov - yetaklab yuriladigan (ot haqida). Yettov - yetti so'zidan jamlovchi son; Yod - yot
Yod - xotir, xotira, es. Yot - begona, o'zga.
Yolqin - yorqin
Yolqin - alanga shu’lasi, alanga. Yorqin - porloq, ravshan.
Yonilg'i - yoqilg'i
Yonilg'i— gaz, kerosin, benzin kabi yonuvchi suyuqliklar majmui. Yoqilg'i — o'tin, ko'mirlar majmui.
Yoq-yog'
Yoq - tomon, taraf. Yog' - moy, jir. - Yoqlamoq - yo'qlamoq
Yoqlamoq - himoya qilmoq, tarafini olmoq. Yo'qlamoq - biror munosabat bilan narsa yoki kimsani so'ramoq, sovg'a qilib bormoq.
Yoriq - yorug'
Yoriq - darz ketgan, yorilgan. Yorug' - ravshan, nurli,
Yoymoq - yo'ymoq
Yoymoq - tarqatmoq, yozib yubormoq. Yo'ymoq - biror gap, tush kabilarning ta’birini aytib bermoq.
Zamin - zomin
Zamln - tag, asos, tayanch. Zomin: zomin bo'lmoq - aybdor, sababchi,
Zlyrak - zirak
Zlyrak dlqqnt.