O‘zbek adabiyoti tarixi (Eng qadimgi davrlardan XV asrning hirinchi yarmigacha)

Birabud dilam dar chamane sarvi ravone,
Zarrin kamare, tir qade mo‘r miyone
(Dilini chamanda bir sarvi ravon, zarrin kamar, o‘qday tik qadli, xipcha bel maftun qildi).
Base, Xoja Hofiz Shercziy meni mustajobu* da’vatlaming duosi deb aytur. Nazm:
Az har garona tiri duo kardaam ravon,
Boshad kazon miyona yake korgar shavad
(Har chekkadan duo o‘qini yo‘lladim, shoyadki ulardan birortasi asir qilib olsa)
Base, Xoja Kamolki, latofat va zarofat bobiinda sohib kamol erdi, meni norvan* qomatli, siym* andomlar* qaddina tashbih qilib aytur. Nazm:
Harki, bar tiri kadashe chashme nameduzad, Kamol,
Rostiro rost boyad duxtai chashmash ba tir
(Ey Kamol, har kim uning o‘qdek (to‘g‘ri) qaddiga ko‘z tikolmaydi. Chunki to‘g‘ri narsaga to‘g‘ri ko‘z bilan qarash, uning (makkor) ko‘zini esa o‘q bilan tikish kerak)
Yana Xoja Salmon shamshoddek rosthgimni !
Tiri xadangi az joni mo guzasht,
Bar mo zi g‘amzayi tu chi go‘yam, chiho guzasht?
(G‘amzaning qattiq o‘qi jonimizdan o‘tdi, dildan yuz oh o‘qini tor- taman).
Y ana Sakkokiykim, turk shoirlarining mujtahididur, mening muno- sib holimg‘a aytur. Nazm:
Jonim fido bo‘lsun sening g‘amzang o‘qina nechakim,
Har necha qoshing egmasi o‘qtek bo‘yumni yo qilur.
Yana Mavlono Lutfiyki, lutfi tab birla zurafo orasinda mashhur erur. Meni jafochi bevafo mahbublaming g‘amzasi deb aytur.
Xadangi g‘amzasini ko‘rgach ayttim:
“Maning jonimg‘a o‘t solg‘on sen-o‘q sen!”
Yana muallifki, ushshoq* aro muhabbat o‘qina nishona bo‘ldi, meni ohga nisbat qilib aytur. Bayt:
Zi dil bar mekasham sad novaki oh
Ki, az jon biguzarad tiri tu nogoh
(Sening o‘qing nogoh jondan o‘tsa, dildan yuz oh o‘qini tortaman)
Yana sen ziyoda sarliq qilib o‘zungni xo‘blar qoshina mengzatqon(ing) uchun, muvofiqi holing‘a biaynihi* muallif aytur. Nazm: