O`zbek tili so`z birikmalar. Jabbarov R

Muammoning o`rganilganlik darajasi. So`z birikmalari sintaktik hodisa 
sifatida shakliy-qurilish jihatdan an`anaviy tilshunoslikda V.V. Vinogradov, N.N. 
Prokopovich, O.S. Axmanova, F.P. Filin, N.Yu. Shvedova kabi rus tilshunoslari 

---

5 
asarlarida, turkiyshunoslikda N.K. Dmitriev, S.e. Malov, e.D. Polivanov, A.N. 
Konov, N.A. Basakakov, A.M. Sherbak, M. Balaqayev, M.Z. Zakiyev, N.G. 
Gadjiyeva kabi olimlar ishlarida, o`zbek tilshunoslaridan G`.A. Abdurahmonov, F. 
Abdullayev, Sh. Shukurov, Q. Karimov, X. Nazarova, A.N. Nurmonov, V.V. 
Reshetov, T. Rustamov, A. Safayev, A. G`ulomov, M.A. Asqarova kabi olimlar 
ishlarida o`rganilgan. So`z birikmalari taraqqiyoti masalalari F.A. Abdullayeva, 
F.I. Ibrohimova, G`. Karimov, A. Ahmedov, S. G`oyibov maqola va kitoblarida 
umumiy tarzda o`rganilgan. So`z birikmalarining sobiq sovet davridagi tadqiqoti 
rus tili materiallariga qiyoslagan holda A. Navoiy nomidagi Til va adabiyot 
institutining Hozirgi zamon o`zbek tilshunosligi bo`limida o`rganilib, “Sovet 
davridagi o`zbek adabiy tili taraqqiyoti” kitobining ikkinchi jildida bayon qilingan. 
Bundan tashqari bu muammo ba`zi mualliflarning maqolalarida bilvosita umumiy 
tarzda, ba`zi holatlarga aniqlik kiritilayotgan vaziyatlarda bayon qilingan. 
Dissertatsiya mavzusining ilmiy-tadqiqot ishlari rejalari bilan bog`liqligi.
Dissertatsiya mavzusi eng avvalo kafedrada muhokama qilinib, kafedra jamoasi 
tomanidan ma`qullandi. U institutning magistratura bo`limida ko`rib chiqilib, 
institut ilmiy kengashiga havola qilindi va u institut ilmiy kengashida magistrlik 
dissertatsiyasi mavzusi sifatida tasdiqlangan. 
Tadqiqotning maqsadi. Ishning asosiy maqsadi o`zbek adabiy tili sintaksisi 
sohasidagi evalyutsion tadqiqotini o`rganish va kuzatishlar orqali o`zbek tili so`z 
birikmasi sintaksisi sohasidagi tadqiqotni ochib berish. So`z birikmasi sintaksisi 
unsurlarining sinxron va diaxron holatini o`rganish orqali ba`zi til biriliklaridagi 
valentlik imkoniyatlarini va ularning so`z semantikasiga bog`liq holda o`zgarishi 
silsilasini tekshirishni o`z oldimizga maqsad qilib qo`ydik. So`z birikmalari 
komponentlarining leksik to`lg`azilishi bevosita ushbu sohadagi evolyutsion 
tadqiqotini ochib beradi.