AZ* 100
AM =
‘ AM
birinchi omilning natijaga ta'siri ayriladi:
AM, = 100-
AI*100
AM
Natijaga ikkinchi omilning - mehnat unumdorligining ta'sirini (AMmo) aniqlash uchun yuzdan shu chiqqan natija miqdori, ya'ni
Odatdagidek ikki omilning umumiy ta'siri natija o‘zgarishiga teng bo‘lishi kerak. Bu holda ikki omil ta'siri 100 ga teng bo‘ladi.
Masalan, yalpi mahsulot hisobot davrida 20 %ga, ishchilar soni esa 4 %ga oshdi. Bu holda yalpi mahsulotning ishchilar soni evaziga o‘zgarganligi 20 %ni tashkil qiladi:
4*100
20
Natijaning mehnat unumdorligi evaziga o‘zgarganligi 80 %ni (100-20) tashkil qiladi.
Bu usulni aniq ma'lumotlami qo‘llab quyidagi jadval asosida ham ko‘rish mumkin.
Nisbiy miqdorlardan foydalanish usulini qo‘llab natijaga omillar ta'sirini hisoblash
Ko‘rsatkichlar
|
O‘tgan yilda
|
Hisobot yilida
|
O‘sish sur'ati
|
I. Yalpi madiuiol, ming so‘m (M)
|
29450,0
|
30245,0
|
102,7
|
2. 1^^^^^!' o‘rlncha soni (I)
|
1980
|
2017
|
101,5
|
3. Mednat unumdor- ligi, ming so‘m (MU)
|
14,9
|
15,0
|
100,7
|
Jadval ma'lumotlaridan ko‘rinib turibdiki, yalpi mahsulot hajmining o‘tgan yilga nisbatan 2,7%ga oshganligi ishchilaming l,5%ga ko‘payganligi va mehnat unumdorligi 0,7%ga oshganligi evaziga vujudga kelgan. Bulaming nisbiy ko‘rsatkichdagi ta'siri quyidagicha:
Yalpi mahsulotning o‘tgan yilga nisbatan o‘sish sur'atini 100 %ga teng deb olsak, uning 55,6 % (1,5*100/2,7) ishchilar sonining ko‘payishi evaziga sodir bo‘lgan.
Yalpi mahsulot o‘sishining 44,4% (100-55,6) mehnat unumdorligi oshishi evaziga vujudga kelgan.
Ushbu amallami bajarib bo‘lgandan so‘ng natijaga omillar ta'sirini mutlaq miqdorda ham aniqlash mumkin. Bizning misolimizda yalpi mahsulot hisobot yilida o‘tgan yilga nisbatan 795,0 ming so‘mga (30245-29450) oshgan. Shundan 442,0 ming so‘mi (795,0*55,6/100)) xodimlar sonining ko‘payganligi evaziga vujudga kelgan. Mehnat unumdorligi oshganligi evaziga yalpi mahsulot hajmi 353,0 ming so‘mga (795,0*44,4/100) ko‘paygan. Ikki omil ta'siri umumiy natijani beradi, ya'ni:
Do'stlaringiz bilan baham: |
