O’zbekiston respublikasi aloqa, axborotlashtirish va telekommunikatsiya texnologiyalari davlat qo’mitasi

O‘qitish – insonlar orasida yashash, hayotda turmush kechirish va faoliyat ko‗rsatish uchun zarur bo‗lgan bilim, ko‗nikma va malakalalar yig‗indisini o‗zlashtirishga qaratilgan ongi faoliyat ifodasidir. Uning natijasida shaxs zaruriy bilimlar bilan ta‘minlanib, kelgusida turli darajadagi maxsus ma‘lumotni olish imkoniga ega bo‗ladi. O‗qitishda deyarli hamma vaqt uning tarbiyaviy jihatlari yaqqol bilinib turadi. Ta‘lim maqsad, mazmun, o‗qituvchining shaxsi, talabalardagi o‗qitishning moddiy – texnik bazasi va boshqa omillar bilan belgilanadi.
Xalq pedagogikasida inson aqlan barkamol bo‗lishining eng muhim sharti uni bolaligidan o‗qitish va tarbiyalash, deb hisoblaydi.
O‘qish - bilim, ko‗nikma va malakalarni egallab olishning murakkab jarayoni bo‗lib, o‗quvchining intellektual, irodaviy va jismoniy kuch -g‗ayratini talab etadi hamda ularning rivojlanishini rag‗batlantiradi.
O‘qish o‗z mazmun – mohiyati jihatidan maqsad, vazifa, tamoyil, mezon va harakatlar bilan bog‗liq bo‗lib, ular yordamida talabalar ma‘lum bilimlarni o‗zlashtiradilar. O‗qish va uning samaradorligi talabaning har tomonlama faolligiga ko‗p jihatdan bog‗liq bo‗ladi va bu jihatlar turli shakllarda namoyon bo‗ladi. Ular: mehnat faoliyati, jamoatchilik faoliyati, kitobxonligi, kasbiy o‗yinlarni yaxshi ko‗rishligi, o‗z kasbiga oid yangi bilimlarni egallashga o‗chligi va shu kabi shakllarda namoyon bo‗ladi.
Demak, o‗qish – bu talabalarning voqelikni bilish davomida ma‘lum bilimlar, ko‗nikmalar va malakalarni rejali o‗zlashtirish jarayonidir. O‗qish jarayoni ma‘lum darajada kuchli motivlashtirishdan vujudga keladi va u shaxsning qarashlari, e‘tiqodi, hatti – harakati, umumiy kamolotiga, pirovardiga esa uning xulqiga ta‘sir etadigan bilimlar, ko‗nikmalar va malakalar majmuasining shakllanganligiga bog‗liq bo‗ladi. Pedagog talabalar ishining borishini kuzatish va ular erishgan natijalarni baholash asosida o‗zining ko‗rsatmalari, yo‗naltiruvchi savollari, tegishli tushuntirishlari va hakozolar bilan ularning o‗quv faoliyati jarayoniga tuzatishlar kiritadi. SHunga ko‗ra ta‘lim birinchidan, o‗qishni, ikkinchidan, o‗qitishni, ya‘ni o‗qishni va shu bilan birga uni nazorat qilish hamda tuzatish tadbirlarini o‗z ichiga oladi.

O‘qish. O‘qish jarayonining asosiy g‘oyalari:

o‗qish – bevosita bajariladigan jarayon bo‗lib, uning yordamida odamlar butun hayotlari davomida yangi axborotlar oladi;
bolalarni o‗qishga o‗rgatishning o‗zi kamlik qiladi, ularni chuqur o‗ylanib o‗qishga o‗rgatish kerak va bular natijasida o‗quvchi – talabalarda yangi fikr paydo bo‗lib, ularning ilmiy ijodga kirib kelishi ta‘minlanadi;
o‗qish oddiy o‗rganish fani emas, balki fikrlash va dunyoni bilish qurolidir; o‗qish va o‗qiganda javoban ta‘sirlanish tanqidiy tahlilning asosiy yo‗lidir;
har xil fanlarni o‗rganish, odatda ta‘lim oluvchidan juda ko‗p mustaqil o‗qishni talab qiladi, shuning uchun o‗qish jarayonini tushunish aniq fan bo‗yicha o‗qilganni o‗zlashtirishni va tahlil qilishni yaxshilash mumkin;
o‗qish va yozish orasida chambarchas aloqa bor. Bu aloqani tushunish o‗qitish jarayonini boyitadi va rag‗batlantiradi.