O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi mirzo ulug`bek nomidagi

dam…dam, ba’zan…ba’zan, yoki…yoki, yoxud…yoxud yordamida bog’lanadi. 
Ayiruv bog’lovchili bog’langan qo’shma gaplar voqea-hodisalarning galma-gal 
bo’lishini yoki ulardan biri bo’lishini ifodalaydi: 
For example: My brother sometimes watched football and sometimes cartoons. 
(Ukam goh football goh multifilm ko’rardi). 
Takrorlanib qo’llangan ayiruv bog’lovchilarning ikkinchisidan oldin vergul 
qo’yiladi, ayiruv bog’lovchilari yakka qo’llansa, sodda gaplar o’rtasida hech 
qanday tinish belgisi qo’yilmaydi. 
4. INKOR munosabatli bog’langan qo’shma gaplar: 
Bunday gaplar qismlari o’zaro na inkor yuklamasi orqali bog’lanadi va orasiga 
vergul qo’yiladi: 
Masalan:Na suv bor, na biron yemish qolibdi. 
5. BO’LSA, ESA so’zlari yordamida bog’langan qo’shma gaplar: 
Bunday qo’shma gaplar qismlari o’rtasida zidlash yoki qiyoslash munosabatlari 
ifodalanadi bo’lsa, esa so’zlari qiyoslanuvchi so’zdan keyin keladi. 
For example: It is raining outside and people are enjoying it. 
(Tashqarida yomg’ir yog’moqda va odamlar esa bundan zavqlanishyapti).
 
2. ERGASHGAN QO’SHMA GAPLAR. 
Ikki sodda gapning mazmun jihatdan tobe-hokim munosabati asosida, ya’ni 
birining boshqasiga ergashishidan tuzilgan qo’shma gap ergash gapli qo’shma gap 
deyiladi. Tobelanish qonuniyatiga muvofiq oldingi a’zo tobe, keyingi a’zo hokim 
hisoblanadi. Tobe a’zo (komponent) hokimdan oldin kelishi bilan faqat 

---

53 
sintagmatik munosabat talabini qondirsa, morfologik xususiyatlariga ko’ra qat’iy 
o’rniga ega bo’ladi. [3,75]. 
Qolipi qo’yidagicha
yoki 
[1,37]. 
Boshqa gaplarni o’ziga tobe qilib kelgan gap bosh gap, unga ergashib, uni izohlab 
kelgan gap ergash gap hisoblanadi. 
Eragash gap bosh gapni butunicha yoki uning biror bo’lagini ifodalaydi. 
For example: Know that this time it all will be different. 
(Bilingki, bu safar boshqacha bo’ladi).