O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi “toshkent irrigatsiya va

3-mavzu. Mavzuli kartalarni loyihalash, taxrirlash va tuzishga ta’rif yozish

Kartalarni loyihalash va taxrir qilish – bir birini to‘ldiruvchi va yuzaga keltiruvchi jarayondir. Taxrirlash ishlari bu – kartani yaratish uchun taxrirlash ishlari va kartani yaratish bosqichlaridagi taxrirlash ishlarini ta’minlovchi ishlar majmuidir.
Kartalarni loyihalash taxririy – tayyorgarlik ishlarida eng muxim bosqichlardan xisoblanadi. Bunda taxririy xujjatlar ishlab chiqiladi. Ushbu ishlarning xammasi bajarilishi karta loyixasining taxririy – texnikaviy tomondan ishlab chiqilishining asosiy bosqichini tashkil qiladi.

1. Kartalarni loyihalashning mazmun va mohiyati

Kartalarni loyihalash olingan topshiriqni o‘rganish, taxririy, texnologik xamda tashkiliy jihatdan kartani yaratish bilan bog‘lik bo‘lgan kompleks savollar bilan boshlanadi.
Loyihalash natijasida loyixalinayotgan kartaning eng maqul ko‘rsatkichlari ishlab chiqiladi va taxririy ishlarning aniq bajarish uchun asos yaratiladi. Kartalarni loyihalash jarayonining umumiy xolatga muvofik ravishda quyidagi bosqichlarda yuzaga keladi:

• 
  Karta mazmunining maksadini aniqlash va uning mavzuini ochib berish;
  
• 
  Kartaning geodezik va matematik asosini loyihalash;
  
• 
  Karta mazmunini ishlab chiqish va ob’ektlarning tasniflanishi;
  
• 
  Ob’eklarni kartografik jihatdan to‘g‘ri tasvirlanishini ta’minlash;
  
• 
  Kartografik tasvirlash usullarini loyihalash, shartli belgilar sistemasi va karta legendasi;
  
• 
  Kartani rasmiylashtirishni loyihalash;
  
• 
  Orginal kartani nashrdan chiqishi uchun texnik vositalarni ishchi xolatga keltirish;
  

Loyihalashning o‘ziga xos xususiyatlariga ko‘ra kartalarni 3 turga ajratish mumkin:

• 
  Topografik kartalar;
  
• 
  Umumgeografik va tipologik kartalar;
  
• 
  Orginal kartalarning seriyalari;
  

Bundan tashqari, umumiy xolatni ishlab chiqishda loyihalashning o‘ziga xos xususiyati yuzaga keladi, ya’ni qo‘llanma asosida tasvirlash va boshqa yetakchi xujjatlar.

2.