O‘zbekiston respublikasi oliy ta‘lim, fan va innovatsiyalar vazirligi

jadval

Kreativlik kategoriyasi boʻyicha yondashuvlar

Kreativlik xususiyatini tadqiq qilgan chet el tadqiqotchilari			Kreativlik xususiyatlari haqidagi yondashuvlar
Kreativlikni oʻziga xos sifatlarini aniqlashtirishga qaratilgan yondashuvlar
I.Kant, G.Gele	I.Fixte,	F.Shelling,	Kreativlik bu – insonning voqelikka nazariy munosabati poydevori uning rivojlangan kreativ (mahsuldor) tasavvur qobiliyatidir.
L.Vigotskiy			Kreativlik deganda, shaxslarning oʻziga xos qadriyatlarni yaratish va innovasion qarorlar qabul qilish qobiliyatini chukur anglash qobiliyati tushuniladi.
Amabile, Barron, Lubart, Mak Kinnon, Ochse, Sternberg, Lubart			Kreativlik – faoliyatga ijodiy yangilik yaratish qobiliyatidir.				yondash		va
Sternberg, Kaufman, Pretz			Kreativlik boʻlishi lozim.	–	original	va		kutilmagan
A.Maslou			Kreativlik – barchaga xos tugʻma ijodiy yoʻnalish, atrof-muhitning taʼsirida koʻpchilikda yoʻqolib ketuvchi faoliyat
P.Torrenc			Kreativ fikrlash - bu shaxsning kamchiliklar, nuqsonlar, yetishmayotgan elementlar, bilimlardagi boʻshliqlar va nomuvofiqliklarni

	idrok etish qobiliyatidir.
J.Gildford	Kreativlik bu – fikr ravonligi, fikrning moslashuvchanligi, oʻziga xoslik, qiziquvchanlik, gipotezani ishlab chiqish qobiliyati va qoniqish qobiliyatidir.
G.Altshuller	Kreativlik – inson xayotining normasidir.
E.Yakovleva	Kreativlik – yuqori darajasida fikrlash jarayoni.
D.Veksler, R.Vaysberg, G.Eyzenk, L.Termen	Aql qanchalik yuqori boʻlsa, kreativlik shunchalik yuqori boʻladi.
D.Feldman, X.Gardner	Kreativlik – mazmunli va yangi narsaga erishish
D.Bogoyavlenskaya	Kreativlikning asosiy koʻrsatkichi kognitiv va motivasion komponentlar bilan ifodalangan intellektual faoliyatdir.
S.Rubinshteyn	Kreativlik tafakkurning kreativ mohiyati, muammoni yangi nuqtai nazardan koʻrish, allaqachon maʼlum boʻlgan bilimlar bilan oʻzaro bogʻliqlik qobiliyatining namoyon boʻlishidir.
Ya.Ponomarev	Kreativlikda asosan intuitivlik markaziy boʻgʻin sanaladi.
N.Leysnin	Kreativ, intellektual va shaxsiy rivojlanishning ajralmas.
Z.Kalmokova	Kreativlik fikrlashning chuqurligi, fikrlashning moslashuvchanligi, aqliy faoliyatning barqarorligi, aqliy faoliyatni anglash, fikrlashning mustaqilligi, yordamga sezgirlik kabi xususiyatlar hisoblanadi.
S.Gerbert	Kreativ muammolarni hal qilish jarayoni boshqa jarayonlarning: fikrlash va xotiraning oʻzaro taʼsiridir.
Kreativlikda mustaqillikni inkor etadigan yondashuvlar
N. Xomskiy	Inson tilining tugʻma tuzilmalari
Dj. Fodor	Tugʻma tuzilmalar
S. Gerbert	Fikrlash, xotira va boshqa jarayonlarning oʻzaro taʼsiri.
Kreativlikni mustaqil jarayon sifatida qaraydigan yondashuvlar
F.Barron	tasavvur, ramziy maʼnoga ega boʻlish
S. Mednik	stereotipik assotsiasiyalardan tashqariga chiqish, keng semantik maydon bilan ishlash qobiliyati.

Yuqoridagilardan koʻrinadiki, kreativlik – ijodiy yondashish va yangilik yaratish, original va kutilmagan faoliyat, fikr ravonligi, fikrning moslashuvchanligi, oʻziga xoslik, qiziquvchanlik, gipotezani ishlab chiqish va qoniqish qobiliyatidir.

I bob bo‘yicha xulosa
Jahonda taʼlim tizimining asosiy maqsadi talabalarga yangi muhit talablari asosida bilim berish, ijtimoiy munosabatlarning barcha sohalarida ularning erkin faoliyatini taʼminlash, talaba-yoshlarning, yangi gʻoyalar yarata oladigan va har qanday vaziyat, jarayon yoki faoliyatdagi muammoning yechimini topa oladigan ijodkorlik xususiyatiga ega shaxsni rivojlantirishdan iborat. Avstraliyaning Melburn universitetidagi ilmiy-amaliy tadqiqotlarda shaxs kreativligi, uning emotsional holati, intellekti va ularning jamiyat bilan aloqasi masalalariga alohida eʼtibor qaratilmoqda. Xususan, PISA, SCAMPER, STEAM, PIRLS kabi xalqaro dasturlar barcha davlatlar taʼlim tizimida oʻquvchilarni kreativlik xususiyatini rivojlanganlik darajalari boʻyicha oʻz tadqiqotlarini olib borishmoqda. Shu boisdan talabalarning kreativlik xususiyatlarini rivojlantirishning psixologik jihatlari masalasi hamon dolzarbligicha qolmoqda.
Jahonda jamiyat ravnaqi koʻp jihatdan uning intellektual imkoniyatlari bilan belgilanadi. Chunki, ilmiy salohiyati yuqori darajada rivojlangan mamlakat barcha sohalarda doimo ilgʻor boʻladi. Davlatlarning tarixiy rivojlanishida yoshlarga boʻlgan eʼtibor muhim oʻrin egallaydi. Hozirgi kunda zamonaviy Davlat taʼlim standartlarida talabalarni kreativ, tanqidiy fikrlaydigan, taʼlim jarayonidagi yuzaga keladigan muammolarga aniq yechim topa oladigan qilib tarbiyalash muhim ahamiyat kasb etmoqda. Qolaversa, bugungi kunda ilm-fan va texnologiyalarning tez surʼatlar bilan rivojlanishi sharoitida uzluksiz taʼlimning barcha bosqichlari, jumladan, oliy taʼlimning samaradorlik, natijadorlik va sifatini taʼminlashda taʼlim oluvchilarning kreativlik, mantiqiylik, mazmundorlik, ijodiy qobiliyatlarining rivojlanganlik darajalariga alohida ahamiyat qaratilmoqda.
Respublikamiz soʻngi yillarida taʼlim tizimida yuz berayotgan jadal oʻzgarishlar sababli yangi qoidalarning, yangicha tizimning paydo boʻlishi zamonaviy dunyoda ijodkor shaxsning rivojlanishiga ulkan talablar qoʻyadi. Ijodkor shaxs oʻz taraqqiyotining barcha bosqichlarida jamiyat tomonidan tan olinadi va maʼlum ijtimoiy mavqega ega boʻladi. Psixologik tadqiqotlarda shaxsdagi ijodkorlikni rivojlantirish bilan bogʻliq muammolarni hal etish muvaffaqiyatini belgilovchi xususiyatlari alohida oʻrin tutadi. Bugungi kunda shaxslararo munosabatlarning tobora jadallashuvi, talaba va oʻqituvchilar almashinuvi, oliy taʼlim muassasalar hamkorligi, xalqaro konferensiyalar, turizm sohasining rivojlanishi boʻlajak mutaxassisdan kreativlik xususiyatlarini talab qilmoqda.