Yazid ibn Abdulmalik (685/687-724)-Umaviylar xalifasi (720-724). Hukmronlik davrida barcha inson tasvirlangan suratlarni yoʻqottirgan.
Xalifa Marvon II haqida
Marvan ibn Muhammad ibn Marwan ibn al-Hakam, odatda Marvan II nomi bilan tanilgan, Umayyadlar xalifaligining oʻn toʻrtinchi va oxirgi xalifasi boʻlib, 744-yildan to vafotigacha hukmronlik qilib kelgan. Marvanning koʻrinishi, oq rangli inson boʻlib, koʻk koʻzli, katta soqolli, katta barmoqli va oʻrta boʻyli inson boʻlgan deya tavsiflangan edi. Soqolini Xina bilan bo‘yamagan, soqolini oq oralagan ekan, yaʼni xinaga boʻyamani uchun orasida oq rangdagi soqollari ham boʻlgan, bu holat uning asl holatda yurganidan darak beradi. Marvan ibn Muhammad Umayyadlar xalifaligining marvoniylar xonadonidan edi. Buvisining ismlari Zaynab boʻlgan. Marwanning otasi Muhammad ibn Marvan, toʻrtinchi Umaviy xalifasi Marvan I ning oʻgʻli (tax. 684-685-yillarda) va shuning uchun beshinchi Umaviy xalifasi boʻlgan Abdulmalik ibn Marvanning (tax. 685-705-yillarda)uning ukasi edi. Uning onasining deyarli ismi oshkor etilmagan, lekin baʼzida Rayya yoki Tarubah deb ataladigan va arab boʻlmagan, baʼzi maʼlumotlarga koʻra kurd boʻlgan ayol edi, deya tariflangan. Baʼzilar, uning onasi qonuniy otasi Muhammad ayolga homilador boʻlgan paytda uylgangan, shu sababli bola uniki emas, deb taʼkidlashgan ekan. Bu albatta taxminlar xolos. Bir necha manbalarda Muhammad uni Ibn al-Zubayr qo‘zg‘oloni bostirilganda asirga olgan, deya manbalarga koʻra xabar berilgan ekan. Onasining ismi haqida koʻp shubha, tortishuv va munozaralar mavjud boʻlib, lekin u koʻpincha Ummu Marvan („Marvanning onasi“ degan maʼnosini anglatadi) nomi bilan tanilgan edi. Marvanning oʻlimi Sharqda Umaviylar boyligining tugashidan darak berdi va undan soʻng Abbosiylar tomonidan Umaviylarning ommaviy qirgʻin qilinishi kuzatiladi. Ispaniyaga qochgan va u yerda Umaviylar sulolasiga asos solgan shahzoda Abd ar-Rahmondan tashqari, deyarli butun Umaviylar sulolasi oʻldiriladi.
Abbosiylar xalifaligi haqida
Hozirgi Iroq hududidagi Bag'doddan musulmon dunyosining ko'p qismini boshqargan Abbosiylar xalifaligi milodiy 750-yildan 1258 yilgacha davom etdi. Bu uchinchi islomiy xalifalik edi va Umaviy xalifaligini ag'darib tashladi. o'sha paytda- Ispaniya va Portugaliya, o'sha paytda al-Andalus viloyati deb nomlangan. Umaviylarni mag'lubiyatga uchratgandan so'ng, forslarning katta yordami bilan Abbosiylar etnik arablarni ta'kidlamaslikka va musulmon xalifaligini ko'p millatli birlik sifatida tiklashga qaror qildilar. Ushbu qayta tashkil etish doirasida ular 762-yilda poytaxtni Damashqdan, hozirgi Suriyadagi shimoliy-sharqdan Bag'dodga, hozirgi Eronda Forsdan unchalik uzoq bo'lmagan joyga ko'chirishdi. Abbosiylar davrining boshlarida Islom butun Markaziy Osiyoda portladi, garchi odatda elita o'zgardi va ularning dini asta-sekin oddiy odamlarga o'tdi. Biroq, bu "qilich bilan konversiya" emas edi.Abbosiylar davri Islom uchun Oltin asr deb hisoblanadi. Abbosiylar xalifalari homiylik qilgan buyuk rassomlar va olimlar hamda Yunoniston va Rimda mumtoz davrga oid tibbiy, astronomik va boshqa ilmiy matnlar arab tiliga tarjima qilinib, ularni yo'qolib qolishdan saqlab qolishdi. Yevropa bir paytlar "qorong'u asrlar" deb nomlangan davrda og'ritgan bo'lsa, musulmon dunyosidagi mutafakkirlar Evklid va Ptolomey nazariyalarini kengaytirdilar. Ular algebra ixtiro qildilar, Altair va Aldebaran kabi yulduzlarni nomladilar va hatto odam ko'zidan kataraktni olib tashlash uchun gipodermik ignalardan foydalandilar. Arabiston kechalari - Ali Baba, Sinbad Dengizchi va Aladdin haqidagi ertaklarni dunyoga keltirgan dunyo ham Abbosiylar davridan kelib chiqqan.
Abbosiylar xalifalari
Do'stlaringiz bilan baham: |
