O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus t a ’lim vazirligi

K o ‘p o'rim li mastak
Ahamiyati.
Ko'kat va pichan uchun ekiladi. Pichanni 100 kg da 4,9 
kg oqsil, ko'katida 1,2 kg oqsil va 20 ozuqa birligi mavjud. Pichan 4-6 t 
ga to 'g 'r i keladi, o 'tz o r d a 3-4 yil hosil berad i. S h ah arla rn i 
ko'kalamlashtirishda k o 'p qo'llaniladi.
Biologiyasi.
Siyrak tupli ko'p yillik o'simlik. Issiq va namli iqlimga 
m oslashgan. O 'rta O siyoda keng uchraydi. Y axshi qishlam aydi, 
sug'orilganda yaxshi o'sadi va 5-6 marotaba o'riladi. Birinchi yili yaxshi 
o'sadi, 2 yili 3 ta o'rim beradi.
Yetishtirish texnologiyasi.
Yoppasiga qatorlab ekilganda 10-13 kg, keng qatorlab ekilganda 7-8 
kg ga urug' ekiladi. Pichan tayyorlash uchun boshoqlanish davrida 
o'riladi, urug' uchun dumbul pishish davrida o'riladi, quritilib yanchiladi, 
tozalanadi.
Sudan o ‘ti
Ahamiyati.
Muhim bir yillik yem-xashak o 't o'simligi, yuqori to'yimli, 
hayvonlar tomonidan to 'la yeyiladigan o't. Sudan o 'ti ko'kat, pichan, 
silos, senaj va urug' tayyorlash uchun ekiladi. Ko'kat hosili 60-80 t ga, 
urug' hosili 2,5 t ga.
159

---

Ko‘katning 100 kg da 22 ozuqa birligi va 2,8 kg oqsil, pichanida esa 
tegishlicha 57 va 7,4 kg. Sudan o ‘ti takroriy ekin sifatida ham ekiladi va 
o‘t aralashmalariga qo‘shiladi.
Tarixi.
Vatani Sudan davlati (Afrika). 0 ‘zbekistonda XX asrning 20- 
yillaridan beri ekiladi. Tropik va subtropik mintaqalarida keng tarqalgan.
Bioiogiyasi. Issiqsevar o ‘simlik, urug‘i 8-10°C da unib chiqadi, 
muqobil harorat 25°C. H arorat 45°C b o isa o ‘sishdan to'xtaydi. Foydali 
harorat yig'mdisi 1500-3000°C. 0 ‘simlik-3-4°C da nobud bo'ladi. Sudan 
o ‘ti qurg'oqchilikka chidamli. Toza, unurador tuproqlarda yaxshi o'sadi, 
sho'rga chidamli, ozuqaga talabchan. Bir tonna pichan yetishtirish uchun 
20-22 kg azot, 8-10 kg fosfor va 20 kg kaliy sarflanadi.
Yetishtirish texnologiyasi.
Sudan o 'ti kuzgi bug'doy, bahorgi don ekinlari, don-dukkakli va 
qator orasiga ishlov beriladigan ekinlardan bo'shagan yerlarga ekiladi. 
Sudan o'ti bioiogiyasi bo'yicha bahorgi ekin bo'lgani uchun asosiy ishlov 
tuproqqa kuzda olib boriladi. Yer haydashdan oldin 20-25 t ga go'ng, 
50-100 kg azot, 50-100 kg fosfor va 20-40 kg kaliy. Sudan o'ti yoppasiga 
qatorlab, qator orasi 15 sm, ekish chuqurligi 3-5 sm qilib bergilanadi. 
Ekish me’yori o'rtacha 25 kg ga ni tashkil etadi. Suv tansiq sharoitda 10- 
12 kg urug' ekiladi. Sudan o'tini apreldan boshlab yozni o'rtalarigacha 
ekish mumkin. Erta ekilsa o ’rimlar soni ko'payadi.
Sudan o'ti sof holda yoki har xil yem-xashak ekinlari bilan qo'shib 
ekiladi. Agar beda bilan qo'shib ekilsa beda urug'i 16 kg, sudan o'ti 12 
kg ekiladi. Sudan o'ti soya bilan qo'shib ekilsa 25 kg ni tashkil etadi. 
Qator orasi 30 sm bo'ladi.
K o'kat olish uchun sudan o'tining poyasi 50 sm ga yetganda o'rish 
mumkin. R o'vak chiqarish davrida o'rilsa yuqori sifatli ko 'kat olish 
mumkin. Sudan o'tini yashil konveyerga qo'shish mumkin. Urug' olish 
uchun sudan o'tining birinchi o'rimi qoldiriladi.