O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus t a ’lim vazirligi

Yetishtirish texnologiyasi.
157

---

Kuzda yoppasiga qatorlab ekiladi, gektariga 14-15 kg, urug* olish 
uchun ekilganda 8-9 kg urug* sarflanadi. 0 ‘t aralashmalarida 7-8 kg ga 
ekiladi. Ko'kat tayyorlash uchun nay o ‘rash davridan ro‘vak chiqarish 
davrigacha o‘riladi. Urug* to'la yetilganda don kombaynlari yordamida 
yig‘ ishtiriladi.
Erkak o‘t
Ahamiyati.
E rkak o ‘t to ‘yimli yem-xashak o ‘t o ‘simligi. 100 kg 
ko'katni tarkibida 22,2 ozuqa birligi va 4,1 kg hazm bo'ladigan protein, 
pichanida tegishlicha 48,7 va 6,9 protein bor. Boshoqlanish davrigacha 
yaylovda yaxshi yeyiladi, boshoqlanishdan keyin qoniqarli yeyiladi. 
Madaniy yaylov va pichanzorlar barpo etishda qo‘llanadi.
Tarixi.
Erkak o ‘t dasht va yarim dasht mintaqalarida ko‘p tarqalgan. 
0 ‘zbekistonda ko'proq uchraydigan turlari - Sibir tor boshoqli va dashtli 
tor boshoqli, keng boshoqli turlaridir.
Biologiyasi. 
Erkak o ‘t - siyrak tupli qo'ngirbosh o ‘t o ‘simligi boiib, 
umuman u yaxshi tuplanadi, 
qishga 
chidamli, qurgoqchilikka chidamli, 
yog‘ingarchilik boshlanganda o ‘sish davom etadi. Kam sho'rlangan 
tuproqlarda ekiladi. Bir sentner pichan yetishtirish uchun 2,2 kg azot,
0,54 fosfor va 2,1 kg kaliy sarflanadi. Bir yerda 20 yilgacha hosil beradi. 
Eng yuqori hosil 4-5 yilda olinadi.
Yetishtirish texnologiyasi.
Erkak o‘t sof holda yoki arpa, tariq, bug'doy bilan qo'shib ekiladi. 
0 ‘g‘itlash me’yori: 30-50 kg azot, 45-60 kg fosfor va 30-45 kaliyni tashkil 
etadi. Erkak o ‘t ekiladigan yerlar begona o'tdan toza bo'lishi kerak.
Urug1 ekish me’yori 10-12 kg ga, o ‘t aralashmalarida 8-10 kg, keng 
qatorlab ekilganda 5-7 kg ekiladi. Ekish chuqurligi 2-3 sm ni tashkil etadi.
Ko‘kat uchun boshoqlanish-gullash boshlanishida o ‘riladi.Urug‘ olish 
uchun dumbul pishganda o'riladi. Don kombayni yordamida o'riladi, 
yanchiladi.
Q o ‘ng‘irbosh
Ahamiyati.
Q o 'n g 'irb o sh muhim yem-xashak o 'tla rid a n biridir. 
Boshoqlanish davrida 100 kg ko'katni tarkibida 24,5 ozuqa birligi va 3,5 
kg oqsil mavjud. Yaylov barpo etishda qo'llanadi. O 't aralashmada yaxshi 
yoyiladi.
158

---

B iologiyasi. 
Q o'ng'irbosh - ildiz bo'g'im li siyrak poyali bo'ladi. 
Kuzgi, q o 'n g 'irb o sh bah o rd a erta o 'sadi, 2-3 yil yaxshi o'sm aydi, 
to'rtinchi yili yaxshi o'sadi va 10 yilgacha o 't aralashmalarida o'sib turadi, 
yayloviatishga chidamlli, o'rim lardan keyin tez o'sib chiqadi. Ko'katning 
hosili 6-12 t ga.
Ildizi sust o 'sad i, tu p ro q q a lm ga kiradi. Poyasi somon poya, 
balandligi 90-100 sm, yaxshi tuplanadi. G ulto'plam i - yoyik ro'vak 
shaklida bo'ladi.
Q o'ng'irbosh o'rtacha namli, unumdor tuproqlarda yaxshi o'sadi. 
Suv bosganda 20-30 kun chidaydi, qurg'oqchilikka, qishga chidamli, 
kuzgi va bahorgi sovuqlarga chidamli. U rug'idan va vegetativ usulida 
ko'payadi, o 't aralashmalarida yetilgan urug'i to'kilib ham o'sib chiqadi.
Azotli o'g'itlar hosiliga va sifatiga ijobiy ta ’sir qiladi.
Kuzda o 't aralashmalaridan 5-7 kg ga urug' ekiladi, chuqurligi 0,5-1,5 
sm bo'ladi. Tabiiy o'tzorlarda qo'ng'irboshning har xil turlari uchraydi.