O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus t a ’lim vazirligi

76

---

B u g ‘d oy
Ahamiyati. Bug'doy eng k o 'p tarqalgan asosiy donli o'sim liklardan 
bin hisoblanadi. Butun dunyo xalqlarining yarm idan k o 'p ro g 'i oziq- 
ovqat sifatida bug'doy unidan foydalanadi. Bug'doy donining tarkibida 
oqsil va kraxm al ko 'p. Oqsil m o d d ala r asosan kleykovina tark ib id a
bo'lganligi uchun uning unidan sifatli non tayyorlanadi.
Bug'doy noni o'zining ta ’mi, to'yim liligi va hazm bo'lishi bilan yuqori 
baholanadi. Bug'doy donining tarkibida uning naviga, ekish sharoitiga 
q a ra b 11,0 foizdan 18-19 foizgacha oqsil m oddasi b o 'la d i. B u g'do y 
nonidagi oqsilning hazm bo'lishi 95 foizni tashkil qiladi. Bundan tashqari 
b u g 'd o y d o n id a n y orm a ta y y o rla n a d i, uni m a k a ro n va q a n d o la t 
Hunoatlarida ishlatiladi.
Hug’doyning doni, som oni va poxoli yem -xashak sifatida chorva 
huyvonlariga beriladi. Bug'doyni yanchishdan chiqqan chiqindilari chorva 
m ollari uchun yuqori sifatli o z u q a h iso b lan ad i. B u g'do y d o n in in g
to'yimliligi 1,16 ozuqa birligiga teng.
Tcxnikuda bug'doy donidan spirt, kraxmal, kleykovina, dekstrin, kley 
vu boihqa har xil m ahsulotlar olinadi.
Tarixi. Bug'doy eng qadimgi m adaniy o'sim liklardan hisoblanadi.U
Misrda bizning cramizdan olti ming yil oldin ekilgan, bu davrda M isrda 
x u g 'o rila d ig a n d ch q o n ch ilik riv o jla n g a n b o 'lg a n . Z a k a v k a z iy a d a , 
Ukruinada, Ycvropa va O 'rta Osiyoda bug'doy bizning cram izdan to 'rt 
ming yil oldin rk ilgan. hug'doyning kclib chiqishi va uning birinchi ekilgan 
ininlnqiilari to ’g 'm id a aniq bir m a'lum ot yo ‘q.
I.ekin ho/.irgi vaqtda ham A rm aniston, Gruziya va O zarbayjonning 
to g 'li ray o n larid a b u g 'd o y n in g ju d a k o 'p yovvoyi tu rla ri uchraydi. 
Sliunga k o 'ra bug'doyning kclib chiqish m arkazi M arkaziy Osiyo deb