O„zbekistоn respublikаsi оliy vа o„rtа mахsus tа‟lim vаzirligi sаmаrqаnd dаvlаt universiteti

 
GEOSIYOSAT ASOSLARI FANINI METODOLOGIK JIHATLARI VA 
UNING RIVOJLANISH TARIXI 
 
I-BОB.GEOSIYOSAT ASOSLARI FAN SIFATIDA 
1.1. ―Geosiyosat asoslari‖ fanining predmeti, obyekti, maqsad va vazifalari
1.2. «Geosiyosat asoslari» fanining kategoriyalari, qonunlari, metodlari va 
funksiyalari
Tayanch iboralar: geosiyosat, siyosiy faoliyat, jahon urushlari, siyosat, tarix, 
geografiya, kategoriyalar, ekosiyosat, davlat tuzilishi, qonunlar, geografiya, 
funksiyalar, yondashuvlar. 
1.1. “Geosiyosat asoslari” fanining predmeti, obyekti, maqsad va 
vazifalari
 
Siyosat olamining tarixi insoniyat tarixi bilan uzviy bog‗langan. Qadimgi 
dunyo mutafakkirlari siyosat, siyosiy faoliyat (ular asosan hukmdorlarning 
harakatlarini tushungan) va bu faoliyatlarni amalga oshirishda yerni qulay joyi va 
yashash makoni bilan tabiiy aloqasini payqashgan. Darhaqiqat, uzunlik o‗lchovi, 
maydon, relef, o‗simlik, iqlim, daryolar suv to‗siqlari va aloqa yo‗llari, dengiz 
qirg‗og‗i siyosatdagi alohida geografik omil bo‗lib, ularni bilmasdan turib, siyosiy 
tadbirlarni rejalashtirish mumkin emas. Mamlakatning iqtisodiy qudrati va 
armiyaning harbiy kuchini bilmasdan, hech bo‗lmaganda fazoviy omilning asosiy 
xususiyatlarini va qarama-qarshi tomonlar kurashni o‗ziga xos tomonini bilmasdan 
va ishlatmasdan urushda yoki hatto bitta jangda g‗alabaga erishish mumkinmi? 
Bundan tashqari, egallab olingan hududni uning aholisi - uning miqdori, zichligi, 
boshqa demografik xususiyatlari va milliy xususiyat xususiyatlari qanday ekanligi 
haqida tasavvurga ega bo‗lmasdan uni saqlab qolishni mumkin emas.
Shu ma‘noda, geosiyosat siyosiy faoliyatning (tinchlik yoki harbiy) 
muvaffaqiyatini geografik, tarixiy, ijtimoiy-psixologik, etnografik, iqtisodiy 
omillar bilan belgilash sifatida siyosatning fazoviy-ijtimoiy munosabatlari tizimida 
azaldan mavjud bo‗lib kelgan. Aslida bu atama ikki qismdan iborat bo‗lib ―geo‖ 
yer, ―politika‖ siyosat degan ma‘nolarni bildirib siyosatni geografik ma'noni 
anglatadi. Umuman olganda, geosiyosat geografik omillarni davlat siyosatiga 
ta'sirini o‗rganadi. Ushbu ta‘sir etuvchi omillar orasida asosiysi bular: 
♦ hudud;