O’zbekiston rеspublikаsi oliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi toshkеnt dаvlаt iqtisodiyot univеrsitеti

chizig’i deb ataladi. 
U
i
yordamchi dastur darajasi bo’lsin. U holda U(C
0
, C
1
) = U
i
bo’ladigan 
(C
0
, C
1
) yig’indisi inferent egri chiziq deyiladi. 6.1-rasmda naflikning uchta 
darajasi U
0
, U
1
, U
2
uchun uchta befarqlik egri chizilgan. Ushbu vaqtlar 
oralig’idagi befarqlik egri chiziqlari iqtisodchi Irving Fisher (1867-1947) 
tomonidan o’rganilgan va ular Fisherning befarqlik egri chizig’i deb ataladi. 

---

63 
Iqtisodiyotda biz befarqlik egri chizig’ining shakli 6.1-rasmdagi kabi kelib 
chiqishi qavariq deb o’ylaymiz. Chunki, C
0
barqaror U
0
1
2
bo’lganda C
1
ortganda yordamchi dastur ortadi deb taxmin qilinadi. Tenglamani ifodalovchi 
chiziqda joylashgan barcha (C
0
, C
1
) lar (6.4) va chiziq ostidagi barcha (C
0
, C
1
) 
byudjet cheklovini (6.3) qondiradi. Byudjet cheklovini qanoatlantiradigan 
barcha (C
0
, C
1
) lar orasida naflikni maksimal darajaga ko’taruvchisi befarqlik 
egri chizig’i byudjet cheklash chizig’iga tegib turgani hisoblanadi. Rasmda C
0
, 
C
1
- byudjet cheklovi ostida naflikni maksimal darajada oshiradigan 
kombinatsiyadir. Agar C
0
daromad Y
0
dan kichik bo’lsa, iste’molchi farqni 
tejaydi. Agar C
0
daromad Y
0
dan katta bo’lsa, iste’molchi farqni qarzga oladi. 
Bemor iste’molchining befarqlik egri chizig’ining qiyaligi nisbatan yotiq 
bo’ladi. Hozirgi iste’mol (C
0
) bir birlikka oshganda, kelajakda iste’mol (C
1
) bir 
xil naflik darajasini saqlab qolish uchun nisbatan kichik miqdorga kamayishi 
kerak. Boshqa narsalar teng bo’lsa, sabr-toqatli iste’molchi kamroq iste’mol 
qilishga va ko’proq tejashga intiladi. Statsionar iste’molchining befarqlik egri 
chizig’ining qiyaligi nisbatan tik. Hozirgi iste’mol (C
0
) bir birlikka oshganda, 
kelajakda iste’mol (C
1
) bir xil naflik darajasini saqlab qolish uchun nisbatan 
katta miqdorga kamayishi kerak. Boshqa narsalar teng bo’lsa, sabrli iste’molchi 
ko’proq hozirgi iste’molga ega bo’ladi va kamroq tejashga (yoki ko’proq qarz 
olishga) intiladi. Shunday qilib, befarqlik egri chizig’ining qiyaligi tejash va 
qarz olish qarorlari uchun muhimdir. 
Befarqlik egri chizig’ining qiyaligi manfiy bo’lib, uning mutloq qiymati