O’zbekistоn respublikаsi оliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi

4.3. Joyning har xil toifasi va uning tuproq qoplami 
murakkabligiga ta’siri. 
Territoriyaning tuproq qoplamiga ko’ra murakkablik darajasini xamdo’stlik 
davlatlarida 5 ta toifaga ajratish qabul qilingan:
I toifa: Dasht va chala cho’l maydonlar. Tekis rel’efli va bir xil tuproq bilan 
qoplangan. Tuproq komplekslari konturi 10% dan oshmaydigan joyni egallagan.
II toifa: A) Dasht va o’rmon dashtli maydonlar, to’lqinsimon rel’efli, bir xil 
tuproq qoplamiga ega. Tuproq komplekslari konturi 10 % dan oshmaydi.
B) 1 toifaga o’xshash maydon tuproq komplekslari konturi 10-20%. 
III toifa: A) Dasht va o’rmondashtli maydonlar, to’lqinsimon rel’efli, turli 
xil ona jinsli, turli xil tuproq qoplamiga ega.
B) 1 toifaga oid maydon. Tuproq komplekslari konturi 20-40 % . 
C) II toifaga oid maydon. Tuproq komplekslari konturi 10-20%. 
D) O’rmonli joy, dehqonchilikda ko’p foydalanilayotgan.
Aniq o’zgaruvchan rel’efli va 20 % gacha botqoqli maydoni bor. 
IV toifa: A) O’rmonli joy. Dehqonchilik uchun kam o’zlashtirilgan, 20-40% 
gacha botqoqlashgan maydoni bor.
B) Dasht va cho’l –dashtli maydon. Tuproq qoplamlari kompleksi kuchli 
rivojlangan (40-60%). 
C) Daryo del’talari qayirlari, uncha murakkab bo’lmagan tuproq qoplamlari 
bilan. 
D) Sho’rlanmagan tog’li va tog’ oldi maydonlar. V) Tundra. 
V toifa: A) O’rmonli maydonlar, 40 % dan ortiq qismi botqoqlashgan.
B) O’rmonlashgan tog’ va tog’ oldi zonasi.

---

65 
C) Qayir del’ta, murakkab tuproq qoplamiga ega bo’lgan joylar.
Masshtabga va maydonning murakkablik toifasiga ko’ra bitta asosiy tuproq 
kesmasi (75 sm. dan chuqur bo’lgan) bilan ta’riflanadigan maydon quyidagi 
jadvallarda keltirilgan.
1-jadval 
O’zbekiston Respublikasida