O’zbekistоn respublikаsi оliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi

D o‘ n g – nisbiy balandligi 100 m gacha bo‘lgan tepa. 
D o‘ n g ch a- nisbiy balandligi 1-1,5 m bo‘lgan do‘ngga aytiladi. 
 Q o‘ r g‘ o n t e p a - nisbiy balandligi 50 m. bo‘lgan sun’iy do‘ng.
G r y a d a - nisbiy balandligi 200 m gacha bo‘lgan uzunasiga davom etgan 
qator tepaliklar. 
Botiq rel’ef shakillarining eng kattasi v o d i y l a r hisoblanadi. Vodiylar 
uzunasiga cho‘zilgan va bir tomonga nishab bo‘lgan murakkab rel’ef shakllaridir. 
Vodiy yon bag‘ri silliq, qavariq, botiq, terrasali va murakkab bo‘lishi 
mumkin.Yon bag‘irning nishabi qiyalik burchagi bilan o‘lchanadi. Yon 
bag‘irning qiyalik burchagi 5
o
gacha bo‘lsa - yo t i q, 5
o
dan 20
o
gacha bo‘lsa 
-q i ya, 20
o
dan 45
o 
gacha bo‘lsa -t i k, 45
o 
dan katta bo‘lsa - j u d a t i k yon bag‘ir 
deyiladi. Qiya yoki tik yon bag‘irdan yotiq yon bag‘irga o‘tiladigan joy yon 
bag‘irning b u k i l g a n j o y i, ketma-ket bukilishlar orasidagi maydon 
- t e r r a s a deyiladi. Vodiyning tagida daryo oqsa - uni d a r yo v o d i y s i, 
suv oqmasa q u r u q v o d i y deyiladi. Vodiyning hamma vaqt daryo suvi oqib 

---

50 
turadigan qismi d a r yo o‘ z a n i, toshqin vaqtidagina, ya’ni daryoning suv sathi 
ko‘tarilgan vaqtida suv bosadigan joylari q a y i r deyiladi. Daryo terrasalari ya’ni 
yon bag‘irdagi bir oz gorizantal va supasimon shakildagi rel’ef shakillari, qayirdan 
boshlab hisoblanadi. Q a y i r - birinchi qayir usti-terrasasi, ikinchi qayir usti - 
terrasasi, uchinchi qayir usti- terrasasi va h.k.larga ajratiladi. 
Chuqurlik- yomg‘ir va qor suvlaridan hosil bo‘lgan rel’ef ko‘rinishi bo‘lib, 
tuproqda chuqurligi 0,2-0,6 m atrofidagi yuvilish, shudgorlashda hosil bo‘ladi va 
uni (0,5-0,8m.) oddiy agrotexnik usullar yordamida tekislab bo‘lmaydi. O‘yib 
ketilgan chuqurliklar nafaqat tuproq qatlami qalinligini, balki tuproq hosil qiluvchi 
ona jins qatlamlarini ham egallaydi. 
J a r l i k - tom ma’noda 0,2-0,6 metrdan 0,5-0,8metrgacha bo‘lgan jarlardan 
farqlangan holda o‘zi egallagan zinasimon profil hosil qilib, qiyalik profilidan farq 
qiladi. Jarlik chuqurligi 30 m, kengligi 50 m, jarlikning 80 foiziga yaqini 500 
metrcha bo‘lgan ko‘rinishda ifodalanadi.