O’zbekistоn respublikаsi оliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi

2-rasm. O’sish darajasi turlicha bo’lgan paxta dalalari tasvirlangan 
ortofotoplan fragmenti. 
Tadqiqotlar natijalari bo’yicha, kosmik suratlarda ko’rsatilgan xira joylar 
qishloq xo’jalik ekinlari maydonlaridagi xira joylar tuproqning sho’rlangan yoki 
qumli turlari ekanligi aniqlanadi. Paxta plantatsiyalaridagi ko’rsatilgan
to’q jigar 
rang joylarda paxta hosildorligi yuqori ekanligining, qishloq xo’jalik ekini tuplari 
yetarli zichligining alomatidir. Lekin ortofotoplanlar kameral deshifrovkalanganda, 
kuchli ifloslangan joylarni aniqlash, bedani g’o’zadan farqlash yoki qishloq 
xo’jalik ekinlarining holatini aniqlash qiyin ekanligi va h.k.lar ma’lum bo’ladi. 
3-rasm. Kosmik suratlar asosida tuproqning kuchli sho’rlanishini aniql 
ash namunasi. 

---

48 
4-BOB . 
GEOGRAFIYA, TOPOGRAFIYA VA TUPROQ QOPLAMIDA 
REL’EFNI ROLI
 
4.1. Rel’ef shakllarining tasnifi, makro, mezo, mikro va nanorel’eflar
to‘g‘risida tushuncha 
Yer yuzasidagi notekisliklar, ya’ni balandlik va pastlik, tog‘lik va pastekisliklar 
yig‘indisiga r e l’ e f deyiladi. Hozirgi zomon geomorfologiyasi rel’efni shakillari 
katta-kaichikligiga va balandliklariga ko‘ra oltita tipga bo‘ladi (Lyutsau,1978): 
sayyora miqiyosidagi, megorel’ef, makrorel’ef, mezorel’ef, mikrorel’ef va 
nanarel’efga bo‘linadi. 
M e g o r e l’ e f - yer yuzasi yirik notekisliklari bo‘lib, materikning keng tog‘li 
joylari va o‘nqir-cho‘nqir joylari kiradi. 
M a k r o r e l’e f - yer yuzasining yirik rel’ef shakllari bo‘lib, unga tog‘ tizimlari, 
yirik vodiylar va boshqalar kiradi.
M e z o r e l‘ e f -ya’ni o‘rtacha kattalikdagi rel’ef shakillariga alohida tog‘, tepa, 
kichik vodiy, jar va boshqalarni kiritish mumkin.