O’zbekistоn respublikаsi оliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi

Yangi yaralmalar. 
Yangi yaralmalar-tuproqning genetik qatlamida to‘plangan, morfologik 
jihatldan ifodalangan tuproq rivojlanishida paydo bo‘lgan birikmalardir. 
Bularga: 
- mitseliy 
- tomirsimon tuz yo‘llari. 
- CO
3
konkrensiyalari. 
- CO
3 
dog‘lari, oq ko‘zanaklar. 
- koprolitlar-chuvalchang ichagi orqali o‘tgan mayda donodor holidagi chiqindi. 
- tuzlarning mayda kristallari 
- gips kristallari. 
- gips bo‘laklari. 
- sho‘x, arziklar. 
- Zang va zangori dog‘lar kabilar misol bo’ladi. 
Bular o‘z o‘rnida: A) yakka-qatlamning 10% ni egallagan B) kam-
qatlamning 30% ni egallagan V) ko‘p-qatlamning 50% ni egallagan
G) yoppasiga qatlamni qoplab olgan bo’lishi mumlin. 
Qo‘shilmalar va tuproqning trik fazasi. 
Qo‘shilmalar - tuproqning genetik paydo bo‘lishi bilan oloqasi yo‘q, 
tosodifan 
tuproqqa 
tushib 
qolgan 
narsalar, 
ya’ni 
predmetlar 
hisoblanadi.Qo‘shilmalarni 4 guruhga bo‘lish mumkin. 
1. Litomorf qo‘shilmalar-tosodifan tushib qolgan tosh, tosh siniqlari,shag‘al, umli 
tosh qirrali tosh va hokoza. 
2. Kriomorf qo‘shilma-g‘isht bo‘laklari, shisha, chinni, sopol siniqlari, ko‘milma 
qoldiqlar, metal parchalari va b.q. 
3. Biomorf qo‘shilmalar –molyuskalarning chig‘onoqlari,hayvon suyaklari, 
ko‘milib qolgan o‘simlik yog‘ochliklari ildizlari o‘simlik to‘qmimasi va minerallar 

---

87 
birikishidan iborat psevdomorfozlar. Bular o‘z navbatida;a) kam, b)tez-tez, v)juda 
ko‘p, qo‘shimchalari qo‘shib atalishi mumkin. 
O‘simlik ildizlarining uchirashini quydagicha ta’riflash mumkin. 
- yo‘q-tuproq kesmasi devorida ildizlar uchramaydi. 
- siyrak –kesma devorida1mm qalinlikdagi3-7ta ildizlar uchirab qoladi. 
- kam -kesma devorida1mm qalinlikdagi 7-15taildizlar uchirab qoladi 
- ko‘p –har bir detsimetr kvadratda ildiz uchraydi.