b, d jarangli undoshlari so‘z oxririda jarangsiz p, t tarzida talaffuz etiladi, bu hol o‘zbek adabiy talaffuzi uchun me’yor hisoblanadi : kitob> kbtap, borib borbpyozib yozbp, savod> savat, obod> abat kabi;
b, d undoshlari jarangsiz undoshlar bilan yonma-yon qo‘llanganda assimilatsiyaga uchrab, p,t holida talaffuz etiladi, bu hol ham adabiy talaffuz me‘yori hisoblanadi: ibtidoiy>bptbd3iy,badxat >batxat kabi;
j.z undoshlarining jarangsiz undoshlar ta‘sirida sh, s deb talaffuz etilishi ham adabiy til uchun me’yordir: ijtimoiy>bshtbm3iy, mazkur>maskYr kabi;
b,q undoshlarining intervokal holatda (ikki unli orasida) sirg‘aluvchi v, g„ undoshlariga o‘tishi ham adabiy talaffuz me’yorlariga xilof emas: bora ber>boraver, keta ber>ketaver, qo „shiq> qoshbigki kabi.
Yasama so„zlar va grammatik shakllar talaffuzi
“-a”,“-la” affiksli ayrim fe’llarda tarixan o‘zak va affikslar uyg‘unlashuvi sodir bo‘lgan bo‘lib, bu shakllar hozir ham shu holicha talaffuz etiladi: ong+la>angla (aqla), son+a> sana(sana), yosh+a> yasha(yasha) kabi;
q,k bilan tugagan otlarning egalik affikslari bilan turlangan shakllari quyidagicha talaffuz etiladi: a) ko‘p bo‘g‘inli so‘zlarda: qishloq>qishlogDimiz (qbishlog‘bimbiz), telpak>telpagim ( telpagim) kabi.Bir bo‘g‘inli so‘zlarda bunday o‘zgarish bo'lmaydi: o‘q> o‘qi(oqbi) tok> toki(toki) kabi (yoq, yo‘q so‘zlari bundan mustasno);
Do'stlaringiz bilan baham: |