O‘zbekistоn respublikasi оliy va o‘rta maхsus ta’lim vazirligi z. T. Karabayeva

 
1.8. Zamonaviy toksikologiyaning tadqiqot ishlari
 
So‘nggi o‘n yilliklar ichida toksikologiya sohasida olib borilayotgan 
tadqiqot ishlari rivojlanib bormoqda va ko‘plab ilmiy izlanish ishlari biologik 
muassasalar va tashkilotlarda toksik omillarni o‘rganish bilan bog‘liq. 
Toksikologik omillarga tasnif berishda zamonaviy kimyo faniga ham murojaat 
etilmoqda va kimyoviy reaktsiyalar natijasida makromolekulyar hujayralarga, 
ya’ni DNK yoki proteinlarga bo‘layotgan toksik hujumlar o‘rganilmoqda. 
Toksikologiya organlar ya’ni jigar, buyrak, miya yoki o‘pka kabi ichki a’zolar 
faoliyatiga ta’sir etuvchi zararli kimyoviy moddalarni chuqur o‘rganadi. Bunday 

---

38 
jarayonda qon yoki siydik kabi suyuqliklarni Biyo doirasida kimyoviy zaharli 
moddalar ta’sirini aniqlash maqsadida tekshiriladi. Toksikologiya sohasida bemor 
kishilarda kimyoviy zaharlanish darajasini aniqlash mobaynida immunologiya, 
biokimyo va klinik tibbiyot sohalarida izlanishlar tufayli yuzaga kelgan natijalar 
samarali ahamiyat kasb etadi. Toksikologiya butun bir jamoa va guruhlarda 
kasalliklarni kelib chiqish sabablarini o‘rganib, bunda qanday kimyoviy moddalar 
omil bo‘layotganligini va qay darajada havf tug‘dirayotganini aniqlaydi (1.7-rasm). 
1.7-rasm. Zararli moddaning toksik holatini to‘liq inobatga olish bir qator 
mukammallashib boruvchi tushuntirish ishlari bosqichlarini o‘z ichiga oladi, asosiy 
kimyoviy darajadan tortib to molekulalargacha. 

---

39 
Zamonaviy toksikologiya rivojlanishda uzluksiz davom etib boradi, 
ushbu sohada izlanish olib borayotgan tadqiqotchilarning yangi yutuqlari va 
yangi tehnologiyalarning rivojlanishi “yopiq kitob” kabi bo‘lgan vaziyatlarni 
yechimini topishda muhim ahamiyat kasb etib boradi.