O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vaziri mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

 
Qarama-qarshilik deb esa, narsa, voqea-hodisalarning bir birini taqozo etuvchi 
va shu bilan birga bir-birini inkor etuvchi tomonlari, kuchlarining o‘zaro 
munosabatiga aytiladi.
Qarama-Qarshiliklar o‘rtasidagi munosabatni ziddiyat degan tushuncha 
ifodalaydi. Ko‘p hollarda ayniyat va tafovutning zidligi va ularning bir maxrajga 
kelish, me’yoriy o‘zgarishi tufayli rivojlanish, taraqqiyot, yangilanish jarayonlari 
amalga oshadi. Taraqqiyot shu manoda ayniyat, tafovut va ziddiyatlirning paydo 
bo‘lishi, rivojlanishini va hal qilinishidan iborat bo‘lgan abadiy va azaliy murakkab 
jarayondir. 
Insoniyat paydo bo‘libdiki, uning hayotida ayniyat va tafovut ham, ziddiyat va 

---

234 
qarama-qarshiliklar ham mavjud bo‘lib kelmoqda. Odamzod ziddiyatlar kamroq 
bo‘lgan, kishilarning hilma-xil intilish va maqsadlari, bir-biridan farq qiladigan 
g‘oyalari uyg‘unlashgan, barqarorlik ustuvor bo‘lgan jamiyatni qurish uchun bosh 
qotirib kelmoqda. 
Anu shunday intilishlar fanda «Konfliktologiya» (konflik — ziddiyat, logos- 
talimot) deb ataladigan falsafiy ta’limotning paydo bo‘lishiga olib kelgan. Bu soha 
bilan shug‘ullanadigan olim va mutaxassislar konfliktologlar deb ataladi. Ular 
konfliktlarni keltirib chiqarish emas, balki ularning 
oldini olish va jamiyat uchun foydali tarzda hal qilish yo‘llari va usullari ustida 
bosh qotirishadi. 
Har bir ziddiyatning aniqlanishi, hal qilinishi o‘zgarishga, yangilanishga, bir 
sifatdan ikkinchi sifatga, eskidan yangiga o‘tishga sabab bo‘ladi. Olam turli-tuman 
bo‘lganligi uchun ziddiyatlar ham xilma-xildir. Masalan, ichki va tashqi ziddiyatlar, 
asosiy va asosiy bo‘lmagan ziddiyatlar mavjud. Ular O‘rtasida farq bo‘lgani bilan 
birga, mutloq chegara ham yo‘q. CHunki amalda, hayotda ular bir-biriga o‘tishi, 
birgalashib ketishi va taraqqiyotda turli xil o‘rin tutishlari mumkin.