O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vaziri mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

X 
209. Xalq 

 avvalo kelib chiqishi, tili, madaniyati va yashash xududi 
umumiyatiga ega bo‘lgan kishilar birligining tarixiy shakli. 
210. Xaqiqat 

 kishilarning tasavvur, tushunchalarining ob’ektiv olamga 
mos kelishi. 
211. Xarakat 

 borliqning atributlari ichida uning asosiy mavjudlik usulini 
ifoda etuvchi xususiyatidir. Harakat — narsa va 
hodisalarning har qanday o’zgarishlarini ifodalovchi 
tushunchadir. Chunki borliq harakatsiz o’zining strukturaviy 
yaxlitligini saqlay olmaydi. 
212. Xavfsizlik 

 biror davlatga yoki kimsaga xavf tug’dirmaslik, osoyishtalik 
holati 
Y 
213. Yaxshilik va 
yomonlik 

 
asosiy manaviy axloqiy juft tushunchalardan. U yaqin 
yaqingacha e. va yo. ning sinonimi tarzida qo‘llanib kelinar 
edi, aslida ular asos etibori b-n birqbiridan farq qiladi. e. va 
yo. o‘zini Cheksiz likda, ya. va yo. o‘zini 
chegaralanganlikda ifoda etadi. E. ijtimoiylik xususiyatiga 
ega, ya. Esa asosan Shaxsning odobiga, xulqiga bog‘liq 
bo‘lgan ijobiy hodisa; unda mardlik, ochiqko‘ngillilik, 
halollik singari axloqiy meyorlar tajassum topadi. Biroq 
unga asos bo‘lgan amaliy xattiqharakatlar qahramonlik, 
jasorat, vatanparvarlik kabi axloqiy tamoyillar darajasiga 
ko‘tarila olmaydi. 

---

543 
Z 
214. Zaruriyat 

 narsa va hodisalarning vujudga kelishi, shakllanishi va 
rivojlanishini ta’minlaydigan shart-sharoitlar, munosabatlar 
majmuasidir.
215. Ziddiyat 

 qarama-qarshiliklar o’rtasidagi munosabatlar 
216. Zino 

 buzuqlik, fahsh. SHariy nikohda bo‘lmagan erkak va 
ayolning jinsiy aloqada bo‘lishi, islomda katta gunoh 
sanaladi. Zinokor odam jamiyat axloqini buzadigan odam 
qaralgan va tegishli jazo belgilangan. SHariatda zino haqida 
hukm chiqarish uchun shu ish b-n shug‘ullangan har ikki 
tomonning iqoro bo‘lishi talab qilingan. Tuhmat va yolg‘on 
guvohlikka qarab hukm chiqarilmagan  

---

544