O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi a. D. Abdazimov, Е. O‟ljayev, N. N. Omonov


Download 2.8 Kb.
Pdf ko'rish
bet58/80
Sana30.01.2024
Hajmi2.8 Kb.
#1817308
1   ...   54   55   56   57   58   59   60   61   ...   80
Bog'liq
TEXNIK TIZIMLARNI BOSHQARISH

a
 
fa
rq
 
Ni
sb
iy x
a
to
li
k %
 

o‟r

)*
1
0
0
%
 
Ni
sb
iy x
a
to
li
k %
 

o‟r

β)*
1
0
0
%
 


 
 
 
 
 
45 
 
 
 
 
90 
 
 
 
 
135 
 
 
 
 
180 
 
 
 
 
225 
 
 
 
 
270 
 
 
 
 


 
 
 
 
 
45 
 
 
 
 


148 
 
90 
 
 
 
 
135 
 
 
 
 
180 
 
 
 
 
225 
 
 
 
 
270 
 
 
 
 


 
 
 
 
 
45 
 
 
 
 
90 
 
 
 
 
135 
 
 
 
 
180 
 
 
 
 
225 
 
 
 
 
270 
 
 
 
 
6. Potensiometrik chiziqli siljish datchigi qo„zg„aluvchan kontaktini X
S
0 dan 
25 mm gacha har 5 mm ga siljitib shu tartibda bajariladi va 2.13.2-jadvalga 
kiritiladi. 
Tajriba natijalariga statistik ishlov berish 
1. Tajriba o„lchashlari tugallanganidan so„ng har bir o„lchashdagi 
laboratoriya stendi va ekrandagi ko„rsatishlar farqi Δ quyidagi formula orqali 
aniqlanadi
Δ=|α-β| 
bunda Δ-ko„rsatkichlar farqi; α- burchak siljish potensiometr ko„rsatkichi β- 
chiziqli siljish potensiometr ko„rsatkichi. 
2. Keyingi bosqichda ko„rsatkichlar farqining o„rtacha qiymati Δ
o„r
aniqlanadi. Bu quyidagi formula orqali aniqlanadi: 
Δ
o„r
 =∑Δ/n 
3. Yuqorida olingan natijalardan foydalanib nisbiy xatoliklar 

o„r 
/ β)*100% va (Δ
o„r 
/α)*100% 
formulalar orqali aniqlanadi va jadval to„ldiriladi. 
4. Tajriba yakunlanib barcha hisoblar bajarilgandan so„ng, tajriba natijalari 
tahlil qilinadi. 


149 
2.13.2-jadval. Chiziqli siljish potensiometri ko„rsatkichlari 
№ 
X
S

m
m

d
a
tc
h
ikka
 
b
er
il
g
a
n
 
X
E

m
m

ek
ra
n
 
ko
‟r
sa
tki
ch

Δ
=| 
X
E
 -
 X
S
 |, 
ko
‟r
sa
tki
ch
la

fa
rq

Δ
o‟r 
o‟
rt
ac
ha
 
fa
rq
 
Ni
sb
iy x
a
to
li
k %
 

o‟r

X
E
)*
1
0
0
%
 
Ni
sb
iy x
a
to
li
k %
 

o‟r

X
S
)*
1
0
0
%
 


 
 
 
 
 

 
 
 
 
10 
 
 
 
 
15 
 
 
 
 
20 
 
 
 
 
25 
 
 
 
 


 
 
 
 

 
 
 
 
10 
 
 
 
 
15 
 
 
 
 
20 
 
 
 
 
25 
 
 
 
 


 
 
 
 

 
 
 
 
10 
 
 
 
 
15 
 
 
 
 
20 
 
 
 
 
25 
 
 
 
 
Tajriba natijalariga statistik ishlov berish 
1. Tajriba o„lchashlari tugallanganidan so„ng har bir o„lchashdagi 
Laboratoriya stendi va ekrandagi ko„rsatishlar farqi Δ quyidagi formula orqali 
aniqlanadi
Δ=/X
E
– X

/. 
2. Keyingi bosqichda ko„rsatkichlar farqining o„rtacha qiymati Δ
o‟r
quyidagi 
formula orqali aniqlanadi. 
Δ
o‟r
=∑Δ/n 
3. Yuqorida olingan natijalardan foydalanib nisbiy xatoliklar

o‟r
/ X
E
)*100% va
o‟r
/ X
S
)*100% 


150 
formulalar orqali aniqlanadi va jadval to„ldiriladi. 
4. Tajriba yakunlanib barcha hisoblar bajarilgandan so„ng tajriba natijalari 
asosida datchiklarning statik xarakteristikalari quriladi. 
BAJARILGAN ISh BO„YIChA HISOBOT MAZMUNI 
1. Laboratoriya stendidagi datchiklar va laboratoriya stendi sxemalari va ular 
haqida qisqacha ma'lumot. 
2. Tajriba natijalari jadvallarini to„ldirish va hisoblash. 
3. BO„O„larning statik xarakteristikalari. 
4. Xulosa. 
NAZORAT SAVOLLARI 
1. Laboratoriya ishida qanday datchiklardan foydalanilgan?
2. Potensiometrik burchak siljish va chiziqli siljish datchiklarining ishlash 
prinsipini tushuntiring?
3. Laboratoriya qurilmasida qo„llangan datchiklarning vazifasi nima? 
Hisobotni bajardi _______________________"__"______ 20 __y. 
f.i.sh., imzo
Hisobotni qabul qildi ______________________"___"_____ 20 __y. 
f.i.sh., imzo
 


14- LABORATORIYA ISHI 
DATCHIKLARNI TADQIQ QILISH STENDIDA INDUKTIV, XOLL VA 
HARORAT DATCHIKLARNING XARAKTERISTIKALARINI OLISH 
 
ISHNI BAJARISHDAN MAQSAD: induktiv va Xoll aylanish chastotasi 
datchiklari va temperatura datchiklarini tuzilishi va ishlashini o„rganish xamda 
xarakteristikalarini tajribada aniqlash ko„nikmalarini olish. 
QO„LLANILADIGAN JIHOZLAR: Birlamchi O„O„ lar - aylanish
chastotasi (induktiv va Xoll datchiklari), chiziqli hamda burchak siljish 
(potensiometrik datchiklari) temperatura(termister-yarimo„tkazgichli) datchiklar 
bilan jihozlangan laboratoriya stendi. 
Umumiy ma‟lumotlar 
Laboratoriya stendining tuzilishi va ishlash prinsipining tavsifi 13- 
laboratoriya ishida keltirilgan. 
Induktiv, ya‟ni elektromagnitli datchiklar sodda tuzilishi va puxtaligi 
bilan avtomatika tizimlarida keng miqyosda qo„llanib kelinmoqda. Elektromagnitli 
datchiklar kirish kattaligini o„zgarishi bo„yicha induktiv, transformator va 
magnitoelastik turlariga bo„linadi. 
Induktiv va transformator datchiklarning ish prinsipi po„lat yakorning holati 
o„zgarilganda po„lat o„zakli cho„lg„amning induktivligi o„zgarishiga asoslangan. 
Induktiv datchiklari o„zgaruvchan tok zanjirlarida ishlab, mikronning undan 
bir qismidan to bir necha santimetrgacha bo„lgan xarakatlarni o„lchaydi va ularni 
nazorat qiladi. 
Oddiy induktiv datchikning sxemasi va uning statik xarakteristikalari
2.14.1-rasmda ko„rsatilgan. Datchikning kirish kattaligi 1-qo„zg„aluvchan o„zak va 
2- qo„zg„almas o„zaklar orasidagi tirqish(havo bo„shlig„i) kattaligi 
δ
bo„lib, chiqish 
kattaligi 
Ia
ikkilamchi asbobdagi tok kuchi bo„ladi. 
Ia
qiymati cho„lѓamning 
induktiv qarshiligi, ya‟ni 
δ ga
xamda o„lchov asbobining aktiv qarshiligiga bog„liq 
(2.14.1, b-rasm). 


152 
2.14.1- rasm. Induktiv datchikning sxemasi va xarakteristikasi 
Zamonaviy qishloq xo„jalik mashinalari va traktorlar, jumladan, CLAAS 
kompaniyasi mashinalarida ishchi organlar va agregatlar vallarini aylanish 
chastotasi datchig i sifatida qo„llanilayotgan induktiv impulьsli generatorni 
sxemalarda belgilanishi va tashqi ko„rinishi 2.14.2-rasmda keltirilgan
a
b
2.14.2-rasm. Induktiv impulьsli generator: a- sxemalarda belgilanishi; b – 
tashqi ko„rinishi 
Induktiv kuchlanish generatori doimiy magnitdan tayyorlangan o„zakka 
o„ralgan cho„lg„am ko„rinishidagi qurilma bo„lib (2.14.2, b -rasm), uning magnit 
maydoni o„zgarmasa, g„altakdagi kuchlanish nolga teng bo„ladi. Agar magnit 
maydonini metall buyum (masalan, tishli g„ildirak tishi) kesib o„tsa, u holda magnit 
maydoni kattaligi o„zgaradi. Magnit maydoni o„zgarganda cho„lg„amda 
o„zgaruvchan elektr tokini xosil qiladi. Paydo bo„lgan o„zgaruvchan kuchlanish EBB 


153 
ga uzatiladi va boshqaruv blokida boshqa datchiklardan kelgan signallar bilan qayta 
ishlanib forsunkalar va o„t oldirish g„altaklarini normal ishlashini ta‟minlovchi elektr 
impulьslar parametrlarini shakllantiradi. 

Download 2.8 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   54   55   56   57   58   59   60   61   ...   80




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling