Oʻzbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi chirchiq davlat pedagogika universiteti

Maktabgacha va boshlang‘ich ta’limda ingliz tilini oʻrgatishda innovatsion texnologiyalarning ahamiyati

Ayni paytda maktabgacha ta’lim tashkilotlari tarbiyachisining mustaqil ravishda bilim olib, til oʻrganib, inglizchada gaplasha olish koʻnikmalarini oshirib borishi va zamonaviy axborot texnologiyalaridan foydalanishi bir tomondan, pedagogik faoliyatining muvaffaqiyatli borayotganligini koʻrsatsa, ikkinchi tomondan, bu muhim vazifa ekanligini koʻrsatadi. Chunki, bu kechiktirib boʻlmas jarayon shaxsni aqliy qashshoqlikdan qutqarib qoladi.
Demak, Prezidentimizning “Chet tillarini oʻrganish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari toʻg‘risida” gi qarori barcha fuqarolarning chet tillarini puxta oʻrganishlariga keng imkoniyatlar yaratishi bilan birgalikda, maktabgacha ta’lim tizimining malakali tarbiyachisi va pedagog kadrlari yelkasiga yanada mas'uliyat yuklaydi. Maktabgacha ta’lim tizimi tarbiyachusi ingliz tilini oʻrganishi, uzluksiz izlanishda boʻlishi, erkin fikrlashi, shuning bilan bir qatorda, boshqalarda ham innovatsion g‘oyalarni shakllantirish asosida faoliyat koʻrsatishi lozim.
Kompyuterni jalb qilish sizga har qanday darsni jozibali va haqiqatan ham zamonaviylashtirishga imkon beradi. Har qanday vazifani bajarish, kompyuterdan foydalanib, darsning intensivligini oshirish imkoniyatini yaratadi. Oʻzgaruvchan materiallardan foydalanish va operatsion rejalar oʻqishni individuallashtirishga yordam beradi. Kompyuter oʻqitishning barcha bosqichlarida qoʻllanilishi mumkin: yangi materiallar, takrorlash, bilimlarni boshqarish, koʻnikma va koʻnikmalarni tushuntirishda qoʻllanilishi mumkin. Shu bilan birga, bola uchun u turli xil funksiyalarni bajaradi: oʻqituvchilar, ishchi vositalari, oʻquv qurollari, oʻqish ob’ekti, hamkorlik qilish guruhi, oʻyin muhiti, oʻyin-kulgi. Bu yangi pedagogik texnologiyalarni joriy etishga yordam beradi, masalan: ma’lumotlar va kommunikativ, kompyuter va multimedia texnologiyalari bir-biri bilan chambarchas bog‘liq. Axborot texnologiyalari maktab oʻquv jarayonini faollashtirish uchun zaruriy shartlarni yaratadi. Kompyuter texnologiyasi oʻquvchilarning shaxsiy fazilatlarini oshkor etish, saqlash va rivojlantirishga yordam beradi. Maktablarda har bir fan dars jarayonida shu bilan birga ingliz tili ularning faoliyatida har doim axborot texnologiyalaridan (ma’lumotni saqlash, qayta ishlash va uzatish vositalari) ishlatgani holda darsning samaradorligini oshirishga yordam beradi. Shuning uchun kompyuterdan eng mukammal axborot manbai sifatida, kitob, televizor, kalkulyator, videomagnitofon va boshqalar yordamida kompyuterdan foydalanish, tabiiyki, oʻquv jarayonini takomillashtirishga olib keladi. Kompyuterlar va dasturiy ta’minotning rivojlanishi shu jumladan ham maktabgacha bolalarni oʻzlashtirishini sodda va oson koʻrinishga olib keldi. Soʻnggi yillarda maktablarda innovatsion texnologiyalardan foydalanish masalasi tobora koʻproq koʻtarilmoqda. Bu nafaqat yangi texnik vositalar, balki oʻquv jarayonlari va oʻqitish usullari, oʻquv jarayoniga yangi yondashuvdir. Oʻquv jarayoniga innovatsion texnologiyalarni joriy etish chet tillarini ehtiyojlarga nisbatan oʻrganish jarayonida ta’lim va ta’lim usullarini takomillashtirish bilan bog‘liq. Chet tillarini oʻqitishning asosiy maqsadi – bu maktab oʻquvchilarining kommunikatsion madaniyatini shakllantirish va rivojlantirish, chet tilida amaliy mahoratni ularga oʻrgatish. Oʻqituvchining vazifasi har bir oʻquvchi uchun til bilan amaliy mahoratni yaratish, har bir oʻquvchi faoliyatini, ijodini koʻrsatishga imkon beradigan oʻquv usullarini tanlashi kerakligidir. Hamkorlik, loyihaning metodologiyasi, yangi axborot texnologiyalaridan foydalangan holda zamonaviy pedagogik texnologiyalar, yangi axborot texnologiyalaridan foydalanish, internet-resurslarni bolalarning qobiliyatlarini hisobga olgan holda, ularning ta’lim darajasiga mos ravishda muvofiqlashtirish, ularni individuallashtirish bilim darajasini oshirishda yordam beradi. Aloqaviy yondashuv – bu muloqotni uyg‘otadigan strategiya boʻlib, ular bilan aloqa qilishning moddiyati va usullarini ongli ravishda tushunishga qaratilgan. Foydalanuvchi internetdagi kommunikativ yondashuvni amalga oshirishi uchun bu juda qiyin emas.
Internet resurslaridan foydalangan holda chet tillarini oʻrganish uchun asosiy talablardan biri bu interaktivlik usuli orqali odatiy deb nomlanadigan darsda oʻzaro ta’sir yaratishdir. Interaaktivlik deganda biz oʻrganayotgan fan kesimida texnik vositalar, kompyuter, ularning dasturlari hamda foydalanuvchilar orasidagi oʻrnatilgan muloqotni tashkil etish tushuniladi. Interaktivlik bilim va koʻnikmalarni shakllantirishda yordam beradi, shuningdek, lug‘at va grammatika oʻrganishda haqiqiy qiziqish uyg‘otadi va shuning uchun samarali hisoblanadi.
Shaxsiy dars berishni taklif qiluvchi texnologiyalardan biri bu loyihalar usuli orqali ijodkorlik, kognitiv faoliyat, mustaqillikni rivojlantirish yoʻlidir. Loyihalarning tipologiyasi turlicha. Haqiqiy amaliyotda bu turli xil ilmiy-tadqiqot, ijodiy, amaliy yoʻnaltirilgan va axborotning belgilari mavjud boʻlgan aralash loyihalar bilan shug‘ullanishi kerak. Loyihaning ishi oʻqish, audit, nutq va grammatika orqali chet tilini oʻrganish uchun koʻp darajadagi yondashuvdir. Loyihaning usuli oʻquvchilarda faol mustaqil fikrlarni rivojlantirishga katta hissa qoʻshadi. Menimcha, loyihalarni tayyorlash bolalarni hamkorlik qilishga oʻrgatadi va ijodiy qobiliyatlarini koʻtaradi. Shu bilan birga ingliz tilini oʻrganish boʻyicha innovatsion ta’limning mohiyati shundaki, oʻquv jarayonida yangi pedagogik texnologiyalarni qoʻllash deyarli barcha oʻquvchilarni bilim olish jarayoniga jalb qilinishi orqali dars sifatini oshiradi.
Ingliz tili darslarida innovatsion usullarni qoʻllash natijasida oʻquvchilarning mantiqiy fikrlash qobiliyatlari rivojlanadi, nutqi ravonlashadi, tez va toʻg‘ri javob berish malakasi shakllanadi. Bunday usullar oʻquvchilarda bilimga ishtiyoq uyg‘otadi. Oʻquvchilar darslarga puxta hozirlik koʻrishga intiladi. Bu esa oʻquvchilarni ta’lim jarayonining faol sub’yektlariga aylantiradi.