Oʻzbеkiston rеspublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkеnt davlat

2.6. Qidirishning geokimyoviy, mineralogik va boshqa mezonlari 
 
Geokimyoviy mezon 
Kimyoviy elementlarning har xil tabiiy togʻ jinslarida, tuproqlarda, 
suvlarda tarqalish qonuniyatlari geokimyoviy qidirishning asosini tashkil 
qiladi. 
Sanoatga yaroqli yuqori miqdorlarga ega boʻlgan element va 
ularning yoʻldoshlari tarqalgan joylar qidirishga eng qulay maydon 
hisoblanadi. Masalan, qoʻrgʻoshin va ruxning oʻrtacha yuqori miqdori 
polimetall konlariga boy ma’danli Oltoyning effuziv-choʻkindi jinslariga 
xosdir (6-rasm). 
 
6-rasm. Mis-kolchedanli ma’dan tanasi va uning birlamchi
tarqalish oreolining joylashish sxemasi (V.M.Kreyter boʻyicha): 
1 - porfiritlar; 2 - albitofirlar; 3 - birlamchi tarqalish oreoli; 4 - ma’dan tanasi. 
Xrom konlari keng tarqalgan janubiy Uraldagi oʻta asos jinslarda 
xromning oʻrtacha yuqori miqdori kuzatiladi. Element va minerallarning 
shakl koʻrinishi va ularning paragenetik assotsiatsiyalari qidirish 
ishlarida katta ahamiyatga ega. 
Qidirish bosqichida paragenezis qoidalarini yaxshi bilish asosiy, 
ikkinchi darajali va nodir elementlarni aniqlashga yordam beradi. 
Masalan, qoʻrgʻoshin-rux ma’danlarida kumush va kadmiy, mis-rux 
ma’danlarida kobalt va platina uchraydi. Undan tashqari uran, kobalt, 
nikel, vismut va kumushdan tarkib topgan besh elementli formatsiyalar 
ham ma’lum(7-rasm). 

---

29
7
-r
asm. 
Qo
ʻrg
ʻosh
in
 (
a
), 
ru
x
(b
), 
m
ar
gu
m
u
sh
(в
)larni