O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. E. Mamarajabov, sh sh. Adinayev, R. A. Razzokov

 
W - fayllar parchalanmasin;  
 
A - diskdagi bush joy ulchamiga teng; 
S - DOS komandasi (buyruGi) bajarilishiga imkon beradi; 
D - uchiradi; 
X - kayta ishlashda utkaziladi; 
RAR arxivatori.
 
rar. exe - fayllarni arxivlash, (ixchamlash) fayli.
Tula ekranli tartibda RAR bilan ishlash. RAR ni tula ekranli tartibda kiritish 
uchun biron bir parametrsiz:
RAR 
yoki
RAR --ni
terish kerak. Tula ekranli sharoitda RAR fayllar bilan ishlash yoki arxivni kurib 
chikish tartibida joylashgan bulishi mumkin: 
1) Fayllar bilan ishlash. Tegishli kichik katalogdagi fayllar ruyxati ekranga 
chikariladi. ”Sichkon” yoki klaviatura yordamida ruyxat buylab siljish mumkin. 
Fayllar belgilash sichkonning ung tugmachasi yordamida, fayllar gruppasi esa “+” 
yordamida maska kiritish yoki “

” yordamida maskani olib tashlash mumkin. 

---

177 
Kichik kataloglarni ham belgilash mumkin, bunda ostki kataloglar ichidagi barcha 
fayllar belgilanadi. Ekranning ung tomonida foydalanuvchiga xotira haqida axborot 
beriladi, ixchamlash usuli, shartli suz mavjudligi va zahira nusxalari tuzish tartibi 
chikariladi.
Buyruqlar: 
Alt - C: ranglig ok-kora tartib; 
Alt - D: joriy diskni tiklash;
Alt - J: DOSga chikish 
Alt - W: vaktinchalik fayllar uchun kichik katalog tayinlash; 
Alt - M: tahlash uslubini tanlash; 
Alt - P: suz (shartli) tayinlash; 
Alt - S: shaklini saklash; 
Arxivni kurish tartibi
Arxivni kurish rejimiga utish uchunmarker urnatish zarur va Enterni bosish 
kerak. Funksional klavishlar buyruq satrining quyidagi funksiyasiga tuGri keladi (F1 
ya’ni yordam klavishasi orkali biz quyidagi ma’lumotlarga ega bо‘lishimiz 
mumkin): 
F1 – yordam; 
F2 – arxivlash;
F3 – faylni kurish;
F4 – fayllarni arxivdan chikarish; 
F5 – 



- uzluksiz yoki kismlarga bо‘lib arxivlash; 
F6 – fayllarni arxivga joylash; 
F7 – fayllarni arxivda yangilash; 
F8 – fayl yoki kataloglarni о‘chirish; 
F9 – parametrlarni urnatish; 
F10 – chikish (shuningdek, Esc); 
Alt+F2 – uzluksiz arxiv tuzish; 

---

178 
Alt+F4 – SFX arxiv tuzish; 
Alt+F5 – SFX bob tuzish 
Alt+F6 – uzluksiz boblarni tuzish; 
Alt+F7 – uzluksiz SFX boblarni tuzish; 
Alt+F8 – arxivni tiklash; 
Alt+F9 – uzluksiz SFX arxiv tuzish.
2. ) Arxivlar bilan ishlash. Arxivni kurib chikish holatiga utkazish uchun arxiv 
faylga marker (belgi) kuyish va Enter ni bosish kerak. Ekranga arxivdagi fayllar 
ruyxati chikariladi. Ruyxat buyicha tugmacha yoki sichkoncha yordamida siljish 
mumkin. Fayllar «probel» tugmachasi yoki Insert bilan hamda sichkonchaning ung 
tugmachasi yordamida belgilanishi mumkin. Fayllar guruhini belgilash uchun «+» 
yordamida maska kiritib yoki «–» belgi yordamida olib tashlanishi mumkin.
Ekranning ung kismida izoh axboroti berilib, shartli suz (parol)li fayllar, soni, 
ulchami va fayllarni kisish darajasi aks etgan holatda tasvirlanadi.
BUYRUQLAR: 
Funksional klavishlar buyruq satrining quyidagi funksiyasiga tuGri keladi: 
F1 – yordam; 
F2: fayllarni arxivda testdan о‘tkazish; 
F3: arxivdagi faylni kurish; 
F4: barcha imkoniyatlar bilan ochish; 
F5: arxivga izoh kuyish; 
F6: joriy kichik katalogga faylni chikarish; 
F7: arxivni SFX ga uzgartirish; 
F8: faylni arxivdan о‘chirish; 
F9: parametrlarini uzgartirish, saklab kolish; 
F10: fayllar bilan ishlash rejimiga kaytish yoki chikish (Esc); 
Alt-F4: faylni boshka katalogga chikarish; 
Alt-F5: fayl izohini kiritish; 
Alt-F6: fayllarni buzilishda himoya kilish; 

---

179 
Alt-F7: arxivni о‘zgarishdan saklash.
Tula ekranli tartibda ish “sichkoncha” yordamida bajariladi. Kichik kataloglar 
va arxivlar uchun sichkonning chap tugmachasi bosiladi. Kiritish funksiyani bu 
holda tugmachani ikki marta bosish bilan bajariladi. Fayllarni belgilash uchun ung 
tugmacha ishlatiladi. Matn kiritishda (arxiv nomi, parol) chap tugmacha kiritishni 
bekor kilsa, о‘ng tugmacha tasdiklaydi. Sichkonchaning chap tugmachasi buyruqni 
(F1-F10) tanlash uchun ishlatiladi, menyu punktlari shakl ham tanlanadi.
3. Konfiguratsiya - shakli F9 yordamida tula ekranli tartibning ixtiyoriy birida, 
quyidagi parametrlarni uzgartirishi mumkin; 
1) konfiguratsiya - shakli:
a) rangli rejimga ruxsat etishni ta’kiklash; 
b) sichkoncha bilan ishlashga ruxsat etilishini ta’kiklash; 
v) zahira nusxalariga ruxsat etishni ta’kiklash; 
g) zichlash uslubi; 
d) nomlarini ekranga chikarishda sartirovka navlvrga ajratish: 
— sortlanmagan xulosa; 
— nomi (ismi) bilan;
— kengaytkichi buyicha; 
— dastlabki ulcham buyicha; 
e) buyruq bajarilishidan keyingi harakatlar; 
— usha arxiv (katalogga) kayta kirish; 
— DOS ga kirish; 
j) kushimcha kilish: 
— System atributli fayllar;
— Hidden atributli fayllar; 
— Read only atributli fayllar; 
— Arhiv atributli fayllar; 
— bush kichik kataloglarni; 
2) Shartli suz (parol); 
3) Vaktinchalik fayllar uchun kichik kataloglar; 

---

180 
4) Yangiarxiv tuzishda izohlar olinadigan fayllarning ismi; 
5) Diskni almashlash: 
6) Joriy shaklni saklab kolish.
Tula ekranli tartibda ishlashda bitta kichik katalogda 4000 dan ortik fayllarni 
chikarib bо‘lmaydi. Agar kichik katalogdagi fayllar soni 2000 dan oshsa, ismlarni 
sortlash tuxtatiladi.
Windows uchun yaratilgan arxivator dasturlanning biri bilan tanishaylik. 
Ushbu dastur nomi